By Nelson CABEJ/

 On the long road to understanding the perceived world, inhabitants of the Neolithic society of the Western Balkans created their own belief system of interpretation of the observed objects and phenomena. The cognitive level of the Neolithic society at the time didn’t enable them to go beyond the intuitive notion that another imperceptible world must exist, where the real causes of the observed things and phenomena lay. On this ideological platform the Neolithic society built a whole belief system on the nature and organization of the observable world, dominated by idealistic principles. In an attempt to influence the world, the society developed cults, rituals, magic, symbols (drawings, pictograms, etc). This, however, is the prevailing opinion on the emergence and evolution of religion, but not the only one: Wilhelm Schmidt (1868-1954) believed that the earliest form of religion is monotheism rather than animalism and totemism¹.

As an early document of the magic art in Albania are the pictures of the Lepenica cave, Vlorë district, made by the Pre-Indo-European inhabitants of Albanian territories. These pictures may represent an animalistic stage of the prehistoric faith that was characterized by a close relationship of animals with humans and their life. The pictograms are believed to have magical-symbolical meaning.

It is believed by some that geometric signs as those in the figure may have a semantic  contents and their combination follows a grammar, but attempts to decipher them have been unsuccessful so far².

The close relationship of the Neolithic human society with the animal world, initially related to hunting activities and later to animal domesticates led to the development of magical and religious involvement of animals in the life of humans. This human fusion of the animal world with his own world, is believed to have led to creation of figures of animal supernatural beings related to particular groups of animals, which may be considered as a form of ‘protototemism’. This protototemism later evolved into a typical totemism, a spiritual connection of the society with one or a group of particular animals (mostly wild animals) whose supernaturality protected them from dangers and unpredictabilities of life. This stage of the development of animalism could develop parallel with the development of some form of agriculture and living in permanent settlements. During the Neolithic period, animalism developed in the form of animal cults.

At a later stage of the Neolithic Age, the Mediterranean population of the Western Balkans developed a form of anthropomorphic belief, the belief in the existence of supernatural beings resembling man not only in appearance and physical traits but also in   customs, habits, and behaviors. The advent of the anthropomorphism, however, didn’t led to the disappearance of the totemism, as is clearly attested by the later use of names of totem animals for naming Illyrian tribes (Ulciniates, Taulanti, Enchelei, Dalmati, etc.), beginning  from the Bronze Age.-

Apparently, one of the earliest Neolithic cults that were raised to the status of an anthropomorphic divine figure in the population of the Western Balkans during the Late Neolithic period was that of the fertility, generally known as Mother Earth. The earliest archaeological find pointing to the existence of a primitive deity of fertility is a stone figurine carved with flint blades, discovered in 1908 in Willendorf, Lower Austria, hence known as Venus of Willendorf. It is very surprisingly dated from Palaeolithicum, 28-22 thousand years ago.

Figure  . Venus of Willendorf. Naturhistorisches Museum,Vienna, Austria.

From: https://en.wikipedia.org/wiki/Venus_of_Willendorf. Retrieved on April, 7 2016.

During the late Neolithic period, under the influence of the Vinča culture, in the territories of Serbia, Macedonia and Albania developed the Bubanj-Salcuţa-Krivodol culture represented by predominantly female clay figurines (in the territory of Albania related to the Maliq, level IIa, and Burimas, level II)³. The figurines are deliberatively fragmented, apparently for magical purposes.

The cult of the Mother Earth, as the most important cult of the agricultural population of the West Balkans at the time, displays multiple iconographic variants in clay figurines in the form of the pregnant woman, or woman delivering baby or breast feeding her baby. The earliest evidence on the worship and adoration of a Mother Earth deity in the Indoeuropean Anatolian-Balkan world is dated from 9-8^th centuries BC. This is the Phrygian deity Matar Kubileya, which means Mother of Mountains, attested in a Phrygian shrine in Western Central Anatolia, and generally known as Cybele. It was adopted by Greeks towards the 9-8 century BC and towards the end of the 3^rd century by Romans, who established her as their state deity named Magna Mater (Great Mother).

The cult of the Great Mother, as the most important cult of farmer population of the Western Balkans is represented in many Neolithic and iconographic variants in clay figurines in the form of pregnant women, or women delivering baby, breastfeeding the baby, etc. And the Great Mother was so dep-rooted to the historical consciousness of peoples of Europe that, as Abrecht Dieterich (1866-1908) put it, “the most inherent religious necessity, which was named Mother Earth, Demeter, Isis, didn’t die…Nothing can prove the immortality of the religion in the heart of people better than the attempt of the Christendom to create a maternal god. I am not talking about Maria, although her worship and design as God’s mother loud enough testifies to a most inner religious necessity. I mean about earlier attempts. The third person of the Holy Trinity was found in the Holy Spirit. This was of quite immeasurable (unpredictable) consequences that he in Greek could be neutrum only πνυμα ἅγιον”⁴.

Since the Late Neothithic, the fertility cult is also represented by the symbol of axe, prompting the cleansing of the world from the old and bygone, to stimulate the renewal of life. It is also represented by rhomboid and triangular figures and mollusk shells that appear in pendants⁵. During  the Neolithic in the Vučedol culture (3,000- 2,200 BC)  appears the symbol of the double axe (labrys), which is believed  to originate in  the Aegean cultural region⁶ and reached this region via the  Morava and Vardar, as well as  the Shkumbin and Haliakmon valleys .

The bull is another fertility symbol (apparently male fertility), that is preserved in these territories even after the arrival of the Indo-Europian ancestors of Illyrians until the Roman conquest of Illyria. During the Neolithic he-goat and the dove also appear as cult symbols, probably under the influence of the Creto-Mycenaean cultural region.

Pre-Indo-European amulets construed of teeth, horns and  bones of wild animals are often finds in the region.

Other widespread cult symbols found in the Neolithic Western Balkans are:

Spiral, which is a closely related to the intricate subterranean path spirit has to go through to reach the afterlife, with the snake as the typical chthonic animal⁷.

Meander, which appears as early as the the Upper Palaeolithic (40,000-10,000 years ago.

Zig-zag line often represents the snake, but its use for decorative purposes is not rare

Vertical zig-zag lines may represent rain or lightning.

Svastika symbolizes the sun, moon and fire. This symbol appears during Neolithic period. During the Late Neolithic period appears the deer, which may have been used in a totemist meaning.

Crescent, is related to bull’s horns and is a fertility symbol. It is appearance is relatively frequent in Neolithic objects, especially when compared to the exceptional scarcity during the Illyrian period of the Western Balkans.

Horns of consecration, are very typical for the Vučedol culture. They appear in the territories of some Illyrian tribes by the 7-5^th centuries BC.

Snake appears as cult symbol in modern Albanian territories in objects dated to the beginning of Neolithic period.

In Illyrian territories anthropomorphic figurines of such deities are found in the territory of Iapodes and Liburnians since the 3^rd millennium. They come in the form of women figures in pendants held by the women that didn’t give birth to children.

This brief description suggests that the Neolithic belief of the Pre-Indo-European   inhabitants of the Western Balkans was closer to the Babilonian ancient religion, which was more interested in their well-being in the earthly world, than to the Egyptian that was dominated by the idea of the death and the terrifying darkness of the subterranean world

The Neolithic belief system of the Western Balkans reflects the status of the socio-economic and cultural development of the Pre-Indo-European society of the region. It seems to have been based on a direct, ‘open’ perception of the reality, by recognizing in the nature’s picture and in his own pictures (dreams), the “hidden basis” of the reality. Based on these premises, on might conclude that their belief system might have advanced up to a mythic explanation of the observed phenomena of nature and society. However, their ‘worldview’ was more primitive than that of the Indo-European migrants (the most important component in the formation of Illyrians) at the time of their arrival in Western Balkans. It is suggested that upon their arrival, the latter had experienced a cultural differentiation that enabled them an analytic polytheist view of reality, creation of a polytheist system.

References

1. Zimoń, H. (1986). Wilhelm Schmidt’s Theory of Primitive Monotheism. Anthropos 1/3, pp. 243-260. The study of the primitive tribes of Africa during the last century showed that since the gatherer-hunter stage, groups of primitive people were capable of developing monotheist religions. Of course, this primitive monotheism is not reliably demonstrated for any people, the population of the Western Balkans included, but it is argued via the induction from the nature of the faith of the hunter-gatherer tribes of the last century. In any case, essential to bear in mind is that even if such a primitive monotheism would be scientifically acceptable, its advent cannot be, as the Austrian linguist and anthropologist, Wilhelm Schmidt believed, a primeval revelation that would imply “recognition of the supernatural origin of religion and a strong belief in the active goodness and the saintliness of the highest being”.
2. Harrod, J. B. (1998). Deciphering Upper Paleolithic (European): Part 1. The Basic Graphematics—Summary of Discovery Procedures. Internet: http://www.originsnet.org/loslecture888k.pdf.
3. Korkuti, M., 1995. Neolithikum und Chalkolithikum in Albanien. Mainz am Rhein: Verlag Philipp von Zabern.
4. Dieterich, A. (1913). Mutter Erde: ein Versuch über Volksreligion. Zweite Auflage. Teubner, Leipzig, p. 116: “das innerste religiöse Bedürfnis, das nach der Mutter Erde, der Demeter, der Isis gerufen, war nicht tot….Nichts kann die Unzerstöbarkeit der Religion, die in den Herzen der Menschen lebendig ist, besser beweisen als die Versuche innerhalb des Christentums trotz allem eine mütterliche Gottheit zu schaffen. Ich rede nicht von der Maria, obgleich ja auch deren Verehrung und Ausgestaltung als Gottesmutter laut genug ein innerstes religioses Dedurfniss bezeugt. In frühere Zeit gehen Versuche zurück, die ich meine. Die dritte Person der göttlichen Dreieinigkeit war im heiligen Geiste gefunden. Es war von ganz unabsehbar wichtigen Folgen, dass er im Grieshischen nur neutrum sein konnte, πνυμα ἅγιον”.
5. Stipčević, A. (1983). Simbolet e kultit te ilirët. Rilindja, Prishtinë, f. 94.
6. Hammond, N.G.L. (1972). A History of Macedonia I. Oxford, f. 335-336.
7. Stipčević, A. 1983). Op. cit., p. 10.

Shkruan: Aurenc Bebja, Francë /

 Hyacinthe Hecquard (Iasint Ekuar), konsull i Francës në Shkodër, Kalorës i Legjionit të Nderit, në librin e tij « Histoire et Description de la Haute Albanie ou Guégarie, 1858 – Historia dhe përshrkimi i Shqipërisë së Sipërme ose Gegëri, 1858 », përshkruan me hollësi Shqipërinë e veriut të asaj kohe.

Ndër analizat e ndryshme historike, gjeografike, politike, fetare në librin e tij prej 550 faqes, ai i ka dedikuar një kapitull të posaçëm traditave dhe zakoneve shqiptare në veri. Zoti Hecquard ka arritur të përkthejë nga shqipja në frengjisht këngët e dasmave shqiptare të asaj kohe. Ndoshta këto këngë vazhdojnë ende të jenë të njëjta në ditët e sotme, ndoshta jo. Arsyetimi i dytë, më shtyu t’i risjell në shqip këto rreshta (duke u dhënë pak ngjyra gegnishtje), sepse besoj se kanë vlerë të rëndësishme kulturore kombëtare.

Gjatë rrëfimit të traditave dhe zakoneve tona, autori thotë se nuses së Shqipërisë së veriut, qoftë ajo myslimane apo katolike, i këndohet (recitohet) nga shtëpia e saj deri tek ajo e burrit. Për çdo etapë të dasmës, ka një këngë të veçantë, e cila këndohet vetëm nga gratë. Ja këngët në vijim :

 Nje natë para se nusja të shkojë tek burri :

« Uluni, o male, uluni, që hana të lindë e të ndriçojë këtë mramje të bukur. Nusja jonë âsht eduku prej nanës saj ; ajo i ka thanë : Për besën time, oj vajzë, duje e respektoje vjehrrin. –  Për shpirt tim, oj nana ime, rri e qetë, do ta due e respektoj, sepse âsht ai që më ka dhuru për burrë një djalë të ri e të bukur.» 

Kur krushqit vijnë dhe marrin nusen : 

« Që rruga juej qoftë e lumtun, o miku ma i vjetër ; bani kryqin dhe kthehuni nga e djathta (Fragment për katolikët). Në qoftë se ju sillni një nuse të bukur, reçeli dhe karamelet që do ju dhurojna, qofshin të ambla për zemrën tuej ; por në qoftë se ju sillni një nuse të shëmtue e deformue, reçeli ju qoftë i hidhun (helm). » 

Gjatë rrugës kur vjen nusja : 

« Nusja âsht rrugës, një lule po çel ; nusja âsht në prag të derës, një lule mban aromë të mirë ; nusja âsht në oborr, si një lule e lumtun ; nusja po ngjit shkallët, balli i saj âsht i bardhë si jasemini ; ajo âsht në banket, qafa e saj anohet si një zambak. Mos qaj oj nuse. – Kam qa mor burri im, sepse mu desht me u nda me babën e kurrë nuk do jetoj mâ te ai. » 

Kur shoqëruesit e nuses largohen :

« Ndaluni, o vllazën, ndaluni ! Nusja ka me ju kërkue diçka ; Ndaluni, ndaluni ! Përshnetni për mue babën dhe vlleznit e mi ; Ndaluni, ndaluni ! Përshnetni për mue nanën e motrat e mia ; Thujuni atyne që kurrë zemra ime nuk ka me i harrue ; Ndaluni, ndaluni ! Thujuni atyne që çdo mramje flladi ka me u sjellë lutjet që do i baj Zotit për ata ; Ndaluni, ndaluni ! »

 Kur shpallet ardhja e nuses :

 « A je humbun ; çfarë kërkon oj nuse ? – Derën e burrit. – Çfarë ke me më dhanë që ta tregoj oj nuse ? – Kmisha të qëndisuna e të palosuna mirë, o burri im.  – Për këto, nuk të falenderoj, se pa t’pytun kam me i marrë, oj nuse ! ».

Kur i ngrejnë vellon nuses :

 « O sa e bukur âsht nusja ! Zoti e ruajt !

Balli i saj âsht i gjanë e i gjatë ! O Zot !

Vetullat e saja janë si ylberi ! O Zot !

Sytë e saj janë si filxhan ! O Zot !

Faqet e saja janë të kuqe ! O Zot !

Goja e saj âsht si një kuti e artë ! O Zot !

Buzët i ka si qershi ! O Zot !

Dhambët i ka si perla ! O Zot !

Çehren e ka të bardhë si qumshti ! O Zot !

Trupi i saj âsht i hollë si një selvi ! O Zot ! »

Burimi : © Dars (Klos), Mat – Albania

http://www.darsiani.com/opinion/kenge-te-viteve-1800-per-nuset-e-shqiperise-veriore/

Nga Aurenc Bebja, Francë/

Prifti, At Nicolas Caussin, ka lindur në vitin 1583 në qytetin francez të Troyes. Ndërroi jetë në 1651. Dy vite më vonë, në 1653, u publikua libri i tij me titullin « Oborri i shenjtë i At Nicolas Caussin », me një volum prej 748 faqesh. Në këtë libër gjejmë shkrimin i tij të shkurtër, por tepër interesant, për heroin tonë kombëtar, princin e Matit dhe mbretin e Shqiptarëve, Gjergj Kastriotin, Skënderbeun.

Shkrimi titullohet : « Georges Castriot ». Rikthimi i tij në shqip ishte disi i vështirë, sepse është shkruajtur në frengjishten e vjetër. Si fillim, më është dashur ta risjell atë në frengjishten e tanishme, dhe në vijim ta përshtas në gjuhën tonë. Jam munduar tu qëndroj besnik fjalëve të autorit, megjithëse nuk ishte një mision tepër i lehtë, por mundi ia vlen për vepra të tilla, të cilat janë të rralla dhe me rëndësi kombëtare.

Kush ishte Gjergj Kastrioti ? Ja rrëfimi i At Nikollas për heroin tonë :

 Fillimet e Gjergj Kastriotit

Shoh në Kastriotin, dikë më të madh se Leonidasi dhe Themistokli, shoh Pirron, shoh Aleksandrin e Madh, edhe pse armiqtë e tij ishin më të fortë sesa ata të Maqedonasit, pra guximi i tij nuk duhet nënvleftësuar. Ai ishte ushtar para se të bëhej burrë, dhe natyrshëm u gjet me shpatë në dorë dhe kurajo në zemër.

I madh, me një fytyrë magjepse, i fuqishëm dhe i shëndetshëm, sytë e tij kompozoheshin mes ylberit dhe rrufesë, duart e tij qenë krijuar për të mbajtur shkëndijat e rrufesë, këmbët e tij nuk ngjasonin me asnjeri, të gjitha këto tipare paralajmëronin famën (suksesin) e tij.

Si Shqiponjë e vogël, filloj që në fëmijëri të luajë me rrufetë. Këtij Herkuli iu desht të fillojë dhe tu marrë frymën gjarpërinjëve të djepit të tij, iu desht të ushqehej në mes të armiqëve dhe të luftojë që i mitur kundra të rriturve. I ati, Gjon Kastrioti, i cili kishte pak forca dhe shumë fatkeqësi, u detyrua ta dërgojë peng dhe të rritet tek Turqit e Muratit.

Pallati sulltanor i imponoj emrin Skënderbe, që është ai i Aleksandrit, emër i cili i solli mbarësi dhe e respektoj me plot fjalën. U trajnua në të gjitha ushtrimet e milicisë  së akademisë Turke, ku ia arriti me forcë, aftësi, e miratim, dhe ku secili e shikonte atë si një mbështetës të veçantë të Perandorisë së Muhamedit.

Por ai, në zemër kishtë gjithmonë Jezusin, mendonte gjithmonë të gjente mënyra për tu shkëputur nga Perandoria. Në brendësi të shpirtit të tij, kishte një flakë, e cila e përvëlonte për zellin që kishte për të rimëkëmbur altarët e krishterëve të vrarë dhe të shkatërronte Shtetin e osmanllinjëve.

 Dyshimet dhe kurthet e Sulltan Muratit

Sulltan Murati filloj të kishte frikë nga skllavi i tij, dhe pati frikë të ushqejë në Pallatin e tij një luan që një ditë do të ishte i aftë ti tregonte dhëmbët.

Në beteja të ndryshme, tentoj ta fuste në kurth për ta zhdukur duke përfituar nga guximi i pafundëm i Skënderbeut. Një « scythe » (banorë i lashtë i Azisë qëndrore) kishte ardhur në oborrin e Muratit për tu ndeshur në një kafaz të mbyllur me rivalë të tjerë për jetë a vdekje. Fitoj duele të shumta dhe kishte besim të tepërt në forcën e tij. Secili rrotull kishte frikë kur guximtari Kastriot u ndesh me të, por ai i drodhi qafën me një dorë, dhe e vrau me tjetrën. Ata që nuk u mërzitën e duartrokitën.

Meqë ky duel i doli huq Muratit, ai gjeti një rast tjetër nëpërmjet një kalorësi persian, i cili kërkonte me ngulm të bëntë duel me heshtë (shtizë). Ishte një burrë që e njihte mirë këtë profesion, i cili lëvizte nëpër qytete dhe provinca, ku kërkonte përballje me kundërshtarë për tu përmirësuar dhe rritur reputacionin e tij.

Duhej një David për këtë Goliat, Aleksandri ynë i ri, vrapon drejt tij si një shqiponjë, e tërheq zvarrë dhe e shtrin për tokë persianin, i cili villte shpirt e gjak.

Por Murati, i cili luante personazhin e Saulit (mbretit të parë të izraelitëve), nuk reshti kurrë së gjeturi raste të tjera për të ushtruar Davidin e tij. Në luftë, i dha punë nga më të ndryshmet, por Skënderbeu korrte gjithmonë sukses, transformonte në trofe të gjitha çështjet që mund të shkaktonin rrënimin të tij dhe kthehej i gjallë nga goja e luanëve.

 Ngjitja e Gjergj Kastriotit, rënia e Sulltan Muratit

Sulltan tradhëtari i thurte fjalë (lavde) të bukura Skënderbeut…I premtonte se do ti dorëzonte Shtetet (Tokat) pas vdekjes së babait, por ditën e fundit të jetës së Gjon Kastriotit, fjalë e tij dëshmuan se ishin mashtrime dhe premtimet i mori era.

Skënderbeut i kishte sosur durimi dhe vendosi të marrë Mbretërinë e Shqipërisë me një lojë taktike delikate. Lajmi bujshëm shkon në Pallatin e Sulltanit, dhe të gjitha qëllimet e Muratit ishin hakmarrja. Hali Bassa (Ali ose Halit Pasha) dërgohet me 40 mijë ushtarë për ti dhënë fund kësaj situate. Por të gjithë trupat e tij u shpartalluan dhe nuk u mbeti asgjë për tu krenuar, përveçse ndoshta humbja ndaj Kastriot trimit…

Çfarë mund të themi më shumë për madhështinë e Skënderbeut ? Fytyra tiranike dhe e ashpër e sulltanit, e cila pati qenë e tillë gjatë gjithë jetës së tij, u zbut dhe mori shenjat e një lutësi. Ai kërkoj paqen, por ia refuzuan, kërkoj një marrëveshje por e përçmuan. Arrogant, i ndjerë i provokuar,  erdhi me 200 mijë ushtarë në Krujë, në kryeqytetin e Kastriot guximtarit (Sulltani dështoi plotësisht). Ai që kishte jetuar me lavdi, vdiq nga trishtimi i poshtërimit të tij dhe mori me vete në botën tjetër pafuqinë dhe dëshirën e përjetshme të hakmarrjes.

Mehmeti, djali i tij, terrori i Universit, i cili rrëzoi dy Perandori, pushtoj 200 qytete, vrau 20 million njerëz, erdhi dhe dështoi po në këtë vend shkëmbor. A ishte e nevojshme gjithë kjo gjakderdhje për të shkruajtur mbi trofetë e Kastriotit titullin i Pamposhtur ?

 Homazh për kontributin e Gjergj Kastriotit

Kush do ta kishte besuar së një njeri i vdekshëm do të arrinte deri në këtë pikë ? Sigurisht, duhet pranuar se ai e huazoj emrin e tij tek Zoti për të gjitha këto, dhe anasjelltas Zoti i huazoj krahun e tij.

Thuhet për të që nuk refuzoi kurrë një betejë, kurrë nuk e ktheu shpinën, kurrë nuk u plagos, përveçse një herë fare lehtë. Ai ka vrarë dy mijë barbarë me dorën (shpatën) e tij. Mehmeti, djali i Muratit, dëshironte të prekte këtë shpatë të cilën Skënderbeu përdorte, e admiroj atë edhe pse ishte e larë me gjak turqsh. Atij i ra në dorë shpata e çelikut, por kurrë krahu që e përdorte.

O Kastriot trimi, në qoftë se katolikët mundën të shpëtonin nga tirania e Sulltanëve, kjo mund të ndodhte falë teje. Duhet pohuar që plagët tona ishin të pashërueshme, dhe përçarjet mes nesh na penguan ti sillnim ndihmë dorës tënde hyjnore. Ethet të morën jetën në qytetin e Lezhës…Pasi jetove si Komandanti më i admiruar, ti vdiqe si një fetar i vërtetë, duke prekur të gjithë zemrat e atyre që tu përkushtuan me shumë ndjeshmëri…

Dhe tani, ti nuk ke nevojë që të të gjejmë varrin, sepse memorja jote ka gjetur po aq monumente sa ka zemra ndër shekuj.

 Burimi : © Dars (Klos), Mat – Albania

http://www.darsiani.com/opinion/shkrim-botuar-ne-france-ne-vitin-1653-gjergj-kastrioti-sipas-at-nicolas-caussin/

Foto:Burimi : gallica.bnf.fr / Bibliothèque nationale de France

ME 25 MAJ 1916 DIELLI NJOFTONTE SE ISHTE MBARUAR SE SHTYPURI TRAGJEDIA ”OTHELLO” E WILLIAM SHAKSPEAR, PERKTHYER NGA IMZOT NOLI/

Gazeta “Dielli” e numrit 25 Maj 1916 përcillte këtë njoftim: U mbarua së shtypuri tragjedia e Othellos e shkruar prej dramatistit më të madh të botës pas Krishtit William Shakspear, e shqipëruar prej Inglishtes në vjershë prej At Fan Nolit.

Kjo është e para vepër klasike që kthehet nga Inglishtja në Shqip.Shqiptarët e Amerikës duhet të jenë kryelartë që kjo vepër me rëndësi u shtyp prej Vatrës, e cila nuk dëshiron që të jetë e para vetëm në fushën e politikës, por edhe në fushën e letrave të bukura.

Përkthimi mbanë në faqen e pare dedikimin kushtuar Federatës Panshqiptare të Amerikës. Në kuadër të 400 vjetorit të të vdekjes së Shekspirit dhe 100 vjetori të përkthimit të tragjedisë  “Othello, nga Fan S. Noli, Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë ka bërë dixhitalizimin e tragjedisë të cilën mund ta shfletoni online, duke shkuar në adresën : http://www.bksh.al/othello.pdf . Ju mund ta shkarkoni n http://www.bksh.al/othello.pdf kompjuterin tuaj.

“Lufta e Vlorës. Historia në Epikën Historike” e studiuesit Albert Habazaj/

E ardhmja e të shkuarës/

Shkruan: Dr. Llukë GJIDEDE/

1. Promovimi i librit: “Lufta e Vlorës. Historia në Epiken Historike” me autor publicistin, studiuesin dhe shkrimtarin e njohur Albert Habazaj në mjediset e Muzeut Kombëtar të Pavarësisë, aty ku rreh fort zemra e kujtdo shqiptari të vërtetë patriot, është nder dhe vlerësim i madh që i bëhet, kënaqësi e respekt edhe për ne që kemi ardhur për ta vlerësuar.

Pyetjes proverbiale: “Ç’bëre ti për Atdheun?” Luftëtarët e luftës së Vlorës, ata që sollën riçlirimin e Shqipërisë, përgjigjen e dhanë me pushkë, këngë e diplomaci, flijuan jetën bashkë me atë pak pasuri që patën. Është ky një moment reflektimi për të respektuar e vlerësuar pishtarët e Atdheut, kontributet e brezave të mëparshëm. Ata janë gurë kilometrik që i shërbejnë të tashmes e t’ardhmes, udhërrëfyes të ligjëruar nga koha, nga historia.

Albert Habazaj sot, me të drejtë mund të thotë: “Bëra atë që më takon”. E përgëzojmë!

Për shkrimin e kësaj monografie studimore, shkencore për Vlorën e për Shqipërinë autori ka ditur të shfrytëzojë në mënyrën më të mirë të mundshme, tre favore të spikatura:

– Krenarinë e të qenit Lab – Vlonjat të mëkuar nga traditat atdhetare të familjes e të krahinës;

– Frymëzimin burimor nga eposi i këngës Labe për luftën e Vlorës;

– Kulturën e gjerë historike e letrare, dashurinë njerëzore si dhe bujarinë për të dhuruar dituri.

Kushdo që do ta lexojë këtë libër do bindet për të vërtetat historike të argumentuara, do krenohet e do bëhet me qytetar i  të ardhmes, më Europian, pa inferioritet në raport me të tjerët. Sprova për rikthim në kujtesën tonë të një periudhe kohore ku balanca e ekzistencës së Shqipërisë si shtet e tërësi territoriale ishin në harkun e “gërshërës” për amputime monstruoze nga trupi i drobitur është sa e lavdërueshme po kaq edhe e guximshme.

2. Meraku për të ardhmen e të shkuarën autorin e ka intriguar jo pak, për të mbajtur të gjallë amanet merakun e Ismail Qemalit kur shkruan: “Kur flenë fëmijet, rriten, kur flenë kombet, vdesin”. Lëndën e grumbulluar nëpërmjet Epikës popullore për luftën e Vlorës autori ka ditur ta studjojë, përpunojë e sistemojë në funksion të historigrafisë shkencore shqiptare. Po të më lejohet, do të bëja një analogji, njashtu sikurse gjermani Shliman për zbulimin e Trojës në vitet 1871 – 1873 u nis nga legjenda e Iliadës së Omerit për të arritur te e vërteta e ekzistencës së saj. Në libër, me argumenta bindëse, përcaktohen tre faktorët kryesore që çuan në fitoren e Luftës Epope:

Faktori i parë përcaktues ishte lufta mbarëpopullore me epiqendër në Vlorë e më pas edhe kontributi i viseve të tjerë të Shqipërisë si dhe angazhimi i cunguar i Qeverisë së dalë nga Kongresi i Lushnjës (1920).

Faktori i dytë: Ndihmesa e diasporës shqiptare në Amerikë ka qenë e një rëndësie shpëtimtare. Atdhetari i madh dhe një nga njerëzit më të ditur të kombit, Fan Noli, e bindi presidentin e Amerikës, Willson, mik i Shqipërisë, kur deklaroi se: Amerika është pro Shqipërisë, ajo nuk do preket, nuk do shpërbëhet. Një mirënjohje kombëtare që nuk duhet harruar!

Faktori i tretë: I një rëndësie të veçantë është edhe solidariteti i popullit Italian që e detyroi qeverinë e tij të tërhiqte trupat pushtuese nga Shqipëria.

Fitorja e Luftës, 1920 e bëri te pavlefshëm Traktatin e Fshehtë të Londrës, 1913. Në teatrin e luftimeve u vranë 400 luftëtarë, vullnetarë, në çetat e mirëorganizuara për çlirimin e Vlorës. Nga pala italiane u vranë pak ose asnjë ushtar. Robër u kapën mbi 1100 vetë dhe që të gjithë u liruan pa u dëmtuar sikur të kishin ardhur jo si pushtues por turistë! Ofendimi poshtërues i bërë nga gjenerali Piacentini se “Shqipërinë e pushtoj me shurrën e putanave” u anashkalua me autokontroll dhe mospërfillje pëçmuese nga Luftëtarët e Vlorës! Një shpagim për dinjitet do të ishte më se i merituar dhe tërësisht i justifikuar. Kjo nuk duhet harruar nga pala tjetër!

3. Nga fronti i luftimeve Nase Beni u përgjegj:

“Breshkë e ndyrë e moçalit,

S’qëndron dot në gur të thatë,

Se këtu këndon bilbili,

Që e ka zërin e lartë.”

Në Normandi, kur zbarkuar, aleatët, në Luftën e Dytë Botërore, pësuan humbje të mëdha nga gjermanët. Në datën përkujtimore shkojnë edhe kancelarët gjermanë për të kërkuar falje historike. Shembulli është. Italianëve nuk do t’u bjerë nderi sikur të vinin në muajin Qershor, që është 96 vjetori i kësaj Lufte, për të njohur të vërtetën që na bashkon. Gjej rastin që t’i rekomandoj Universitetit “Ismail Qemali” të organizojë një konference shkencore, kushtuar 96 vjetorit të kësaj ngjarjeje me përmasa kombëtare, duke patur si pikë referimi librin “Lufta e Vlorës. Historia në Epikën Historike” me autor Albert Habazaj.

 NGA PËLLUMB GORICA/

Një udhëtim drejt Sulovës së Sipërme të Gramshit është një mundësi e mirë për të shfletuar faqe pas faqe “librin” e thesareve të saj, sidomos kur udhëton për herë të parë këtyre anëve. Kjo krahinë shtrihet në një reliev të copëtuar me ulje ngritje, lugina, kodra, përrenj, dhe vendbanime me peizazhe magjepsës. Sapo shkel këtu përshëndetesh nga reflekset e rrezeve të diellit, ajri, gjelbërimi, konturet e thepisura të malit mitik të perëndive të lashta, Tomorrit. Me Tomorrin përballë ke në vetvete një ndjesi plotësie dhe sigurie, pse jo edhe të një krenarie të brendshme që je kaq pranë tij. Kjo është ajo çka përbën mbresën e parë, e cila të godet bukurisht në këtë zonë ende të virgjër të Shqipërisë. Themi të virgjër pasi Sulova nuk është studiuar si duhet. Ajo përmban në vetvete dëshmi antike të kulturës së lashtë, thesare të qytetërimeve të vjetra, por edhe të mëvonshme. Veç historisë në trevën e Sulovës ndesh tradita, që s’i gjen gjetkë, tradita që kanë origjinë të hershme, ndoshta edhe mesjetare e përtej mesdhetare, në thelb të mira, me filozofi dhe mençuri brenda, me shpirt dhe një sinqeritet. E përmendim këtë fakt si një krenari të banorëve të këtyre anëve, si një pasuri që është ruajtur dhe pasuruar brez pas brezi. Dyert si dhe zemrat e banorëve të kësaj treve, janë të hapura, ato shndritin e gufojnë nga respekti për mikun, udhëtarin, muhabetin, këngët e rakinë.

                  Pamje që kërkon t’i shijosh thellë

Do të duhej miku im e i të gjithë sulovarëve, studiuesi Petrit Basha, që më bëri të realizueshme këtë udhëtim. Me ne është edhe djali i tij, Isai, bashkudhëtar në këtë mëngjes vere, atje, në lartësitë e Sulovës së Sipërme me qetësinë, freskinë, aromat, bisedat, këngët dhe me shumë foto artistike. Kalojmë lumin Devoll që rrjedh në vazhdën e tij të stërlashtë ndërmjet brigjeve, diku pa u ngutur, diku i rrëmbyer e kumbues mbi zajet ngjyra-ngjyra. Duke ndaluar herë në një peizazh e herë në tjetër, sytë prekin gjelbërimin e harlisur dhe ngrohtësinë e stinës. Një mjegull resh të brishta dhe të praruara në qiell, pak nga pak iu zënë sytë rrezeve të diellit që ngrihen lart. Tutje në faqe të një kodre të veshur me bar e lule tingëllojnë këmborët e një tufe delesh si melodi plot emocion.
Makina gjarpëron në rrugën plot kthesa malore, që herë i le vendbanimet në krah dhe herë kalon afër tyre. Secili nga këto vendbanime paraqitet me karakteristika të veçanta. Është krejt e natyrshme se natyra u ka falur këto vende për të jetuar e zhvilluar jetën. Emra vendbanimesh që përqasin idenë e origjinës së tyre të vjetër: Shëmriza, Ostenthi, Duzha, Lubinja. Me shtëpitë çatikuqe të zhytura mes gjelbërimit, janë shumë tërheqës. Tokat e parceluara janë të mbjella me rreshta të drejtë e të ndarë nga njëri-tjetri me pemë frutore degërënduara nga prodhimet si: dardhë, qershi, mollë, shegë, ftonj, kumbulla, rrush. Si një lidhje me natyrën e freskët spikat dora e mendja e banorëve që e duan punën, përpjekjet e tyre për të përballuar jetën, për të punuar e gëzuar frytet e prodhimit. Teksa i përjeton mrekullisht peizazhet natyrore, shto këtu edhe ato historike, impresionet janë të fuqishme, vetvetiu ndjen paqe e kënaqësi në shpirt.

                        Imazhe trishtuese

Ndërsa endesh nëpër këtë trevë të bukur, ndjen një mungesë të theksuar të kujdesit nga shteti. Infrastruktura rrugore është ajo e socializmit, madje në disa fshatra edhe më keq. Një pengesë për rrugët është edhe mosinteresim i pushtetarëve, me mendimin se ç’duhen rrugët atje kur fshatrat malorë po boshatisen.Mungesa e rrugëve ka sjellë një sërë problemesh ekonomike, por edhe sociale. Prodhimet nuk tregtohen, pasi tregu është larg, shkollat janë boshatisur, ambulanca shëndetësore nuk ka më. E vetmja rrugë mbetet braktisja e fshatit, ikja në qytete. Por edhe kjo tani është vështirësuar, nuk iket më me“xhaketë në krah”. Në pamundësi për të nxjerrë fitime me mënyra të ndershme, shumë njerëz u janë turrur pasurive natyrore, duke i shfrytëzuar barbarisht ato. Shembulli më i keq i trajtimit të natyrës është prerja pa kriter e pyllit, djegia e tij dhe gërryerjet e tokës, një masakër që ka tronditur ekuilibrin e ekosistemit të kësaj zone.
Ndalojmë paksa për t’u çlodhur. Peizazhi është tepër trishtues. Kemi përballë një pamje rrëqethëse ku pylli është djegur, e diku më tej është rrafshuar nga prerjet. Një plagë e hapur që ndoshta edhe shekujt nuk do ta riparojnë dot. Një gjurmë rruge, krejtësisht e përpjetë, nëpër një peizazh gjelbërimi të harlisur, të çon në majën e kodrës më të lartë të Sulovës (980 m).Ndalemi në një burim, ku freskohemi, dhe thithim ajrin e ngarkuar me aromën e luleve. Çifte zogjsh ngrihen me rrapëllimë nga korijet dhe japin koncert me cicërimat e tyre. Kodrat dhe pyjet e Sulovës me shumëllojshmëri drurësh: lis,frashër, panjë, akacje, mëretë, shkozë, etj kanë favorizuar rritjen e shumë shpendëve dhe kafshëve të egra që nga thëllëzat, turtujt, mëllenja, guhaku, shkurtëza, murgëza, bilbili, qukapiku, sorra, skifteri, bufi, lepujt, derrat, dhelprat, ujqërit etj.

               Hap pas hapi në gjurmët e toponimeve

Përkundrejt bukurive natyrore, rruga kalon nëpër një truall të braktisur me gjurmë të lashta. E ç’duan të thonë ato pak gjurmë në këtë territor të braktisur? Petriti, i lindur dhe rritur në Sulovë, në rolin e ciceronit ligjëron për vendet ku kalojmë, për vendbanimet anës rrugës e për çdo gjë tjetër. Si njohës i mirë i trevës, Petriti ka mbledhur një pjesë të kësaj trashëgimie në një tufë librash për Sulovën, për vlerat e saj, njerëzit, virtytet e sulovarit ndër breza. “Ajo që të bën përshtypje në krahinën e Sulovës – të thotë Petriti -është dendësia e toponimeve të shumta, që tregojnë ekzistencën e vjetër të banimit në këto troje. Kohërat me luftërat rrënuese, epidemitë vdekjeprurëse, hasmëritë, ndryshimet sociale me largimet kanë bërë të vetën. Por toponimet, si besnike të historisë, kanë mbetur. Pa u marrë më shumë me etimologjinë e tyre, në shumicën e tyre kemi të bëjmë me fjalë shqipe të vjetra.
Kalojmë në pjesën juglindore të kodrës ku mendohet se ka pasur një liqen të vogël, vendi tani ka emrin Liqedhës. Ai duhet të jetë formuar nga marrja e baltës (dheut) që përdorej për punishtet e qeramikës në qytetin antik të Kodrionit. Me kalimin e kohëve liqeni është tharë dhe mbushur me dhera, por ruhet forma në tri anët kryesore të një gropë të stërmadhe. Dikur këtu jeta njerëzore ka lulëzuar, por sot ka pak gjurmë nga e kaluara e hershme. Siç ndodh me shumë vendbanime malore në Shqipëri edhe në këtë trevë është përhapur braktisja e vendbanimeve, duke lënë pas natyrën e bukur, ajrin, varret e të parëve. Të pikëllon shpërngulja e Irmajt. Heshtja i ka mbuluar shtëpitë, arat, pyllin. Mungesa e kushteve për të jetuar bëri të rendin drejt fushave, qendrave të mëdha të banimit dhe qyteteve në kërkim të një jete më të mirë. Pas disa vitesh do të kthehet në gërmadhë e ndoshta do të zhduket, gjë që të bën të ndjesh keqardhje për këtë vend të braktisur nga papërgjegjshmëria e një kujdestari të pakujdesshëm dhe indiferent që quhet shtet.

              Shekujt, arkivë e historisë së këtyre trojeve

Nga kjo kodër e lartë ku jemi, nën këmbë kemi rrënojat e Kodrionit të lashtë, ndërsa vështrimi tej e rrok krahinën e Sulovës, Nahijen e Beratit, Vërçën, Shpatin, Tomorricën nën këmbët e malit Tomorr. Për studiuesin Petrit Basha, kjo kodër duhet kthyer në një pikë historike e turistike, që harresa të mos i mbulojë me pluhurin e saj. Fatkeqësisht qyteti antik i Kodrionit dhe Kalaja e Irmajt po shndërrohen në rrënojë nga disa sharlatanë që kërkojnë ar.Të shkatërrosh, do të thotë të zhdukësh një vlerë të kohës së largët, një thesar të saj. Dhe nuk ka si të mos indinjohesh, ashtu siç indinjohet çdokush ku gjithnjë e më shumë e mira dhe e drejta po humbasin terren. Shëtitim mbi rrënojat e qytetit të Kodrionit të Dasaretëve të lashtësisë. Sipas autorëve antikë, Dasaretët banonin në një trevë të gjerë rreth liqenit të Ohrit, fusha e Korçës, krahinat e Kolonjës, Gorës, Oparit, Mokrës, Devollit, Skraparit, Tomorricës, Sulovës, Beratit dhe ishin të përmendur si bujq e blegtorë të mirë. Qyteti i harruar në përjetësi, i shkatërruar e i braktisur në kohëra, mendohet se është 2400-vjeçar. Ky fakt përmendet nga studiuesit Frano Prendi e Dhimosten Budina.
Për këtë qytet Petriti tregon se është themeluar në shek. IV–III p.e. sonë dhe ka vazhduar deri në periudhën e mesjetës. Ka pasur lidhje me qytetet antike të Apolonisë, Dyrrahut, Amantias, Antipatreas, Bylisit, Pelionit, Dimalit etj. Gjatë gërmimeve janë gjetur tjegulla kolyptere, amfora, pitosa, pjata, kupa dhe solene, kandila vaji,etj; enë metalike, vegje enësh, kova, kullese bronzi, fibula bronzi, varëse zbukurimi. Në qytetin antik të Kodrionit janë gjetur edhe monedha të Apolonisë,Dyrrahut,Aleksandërit të Maqedonisë etj.
Shkelim në toponimet Erciros, Hija, Mullezë, Murza, Gropa e Thanës. Secila ka ndonjë histori. Psh, për kodrën Kunjëza e Madhe thonë se kur luftonte armiku që ishte jashtë mureve të Kalasë, nuk i shihnin dot se sa ishin aty brenda, ndaj për t’i parë, ngritën këtu këtë maj kodre si kunj. Në shpatin e pjesës jugore të kalasë gjendet një toponim tjetër interesant, Gjurma e Mushkës, ku në dy gurë të mëdhenj janë gjurmët e goditjeve të patkoit të kalit.
* * *
Historia shumë herë tregohet nga dëshmitë e gjalla, gurët, muret, mënyra e ndërtimit të tyre, që flasin shumë. Fragmentet e mureve të kalasë së Irmajt qëndrojnë në këmbë, duke sfiduar rrjedhat e kohës, të rrethuar nga gjelbërimi i thellë i drurëve të lartë e të dendur. Ajo ndodhet 980 m mbi nivelin e detit. Historia e saj humbet në mjegullnajën e kohërave, rrethuar nga pëshpërima historish gojore e legjendash, të cilat janë të shumta. Shumë pak është shkruar për të dhe muret ciklopikë, me gurë të vendosur në radhë njëri mbi tjetrin. Mure të ngjashëm, dhe po aq madhështore i hasim edhe në Daoroson (Hercegovinë) në Medun (Mal të Zi), por edhe në Tirsës afër Mikenës. Këta mure janë ndërtuar prej shekullit XIII para krishtit dhe ndoshta më herët. Por nga kush janë ndërtuar do pyesnim? Arianët do kishim thënë, Kurganët, një tezë e besueshme se nga “kur” në “gur”, ku “G” është bërë “K”. Pra këta kurganët (gurmanët), ndërtuesit e mureve prej guri, dolën prej brigjeve të detit Kaspik rreth vitit 2000 para krishtit. Ata erdhën edhe në Ballkan e shkuan deri edhe në Skoci. Njëherë shkatërruan çdo gjë, por pastaj ndërtuan. E dyta hipotezë; para se të vinin Kurganët, i gjithë Ballkani ishte popullsi e ardhjes së Skitve të bardhë, që pa dyshim ishin pellazgët rreth 500 vite para Kurganëve, që edhe këta vinin nga ato vendet e Kaspikut. Mirëpo kemi edhe një popull tjetër para tyre, ishin Kimerianët, të cilët kishin ardhur pas Hiberve të lindjes e që nuk qëndruan kohë të gjatë në Ballkan. Ata ikën në Apenine e që andej në gadishullin Iberik. Të gjitha këto migracione të tri shtresave që i përmendëm, kanë ndodhur prej 2700 para krishtit e deri më 1900 para krishtit, kur erdhën edhe nga Anatolia popuj të tjerë. Nuk ka mundësi që këta të kishin ndërtuar këto mure, sepse qëndruan vetëm tre shekuj, por, nga pozita gjeografike e Sulovës përputhet kjo teori me kohën e Deukalionit që pushtoi Greqinë e sotshme. Ai ishte persekutuesi i pellazgëve që kishin ardhur para 400 vitesh (-1900 para krishtit) nga Anatolia dhe ndoshta këto mure janë të kësaj periudhe, prej 1400 para krishtit e deri 1200 kur ndodhën invadimet doriane drejt Mikenës e ishujve Egje. Pra, janë këto tri mundësi, pa e harruar edhe tjetrën, se populli më i vjetër në Ballkan si autokton duhet të ishin Lapitët dhe Molopët, por, tepër interesante është se edhe këta ishin armiq të përbetuar të pellazgëve të ardhur nga Anatolia, dhe me disa sulme që morën i ndoqën tej Thesalisë. Studiuesi Mathieu Aref mendon se edhe këta ishin pellazgë. Lapitët ishin malësorë shumë të ngjashëm me Hiberët, pra nga ky grupi i parë i migracioneve që një pjesë e tyre vijoj rrugëtimin drejt Italisë së sotme, arriti në vendin e Baskëve, ku për nga veshjet popullore kanë ngjashmëri mes baskëve dhe labëve. Të gjitha sa thamë më sipër, për pozitën gjeografike të Sulovës, janë të mundura, edhe ato të kohës kur ndërtoheshin muret ciklopikë.
***
Në hapësirën e një sheshi, nën hijen e lisave të moçëm, të joshur nga pamjet dhe mrekullitë rreth e rrotull, kënaqësia e një dite të kaluar këndshëm, mbyllet me drekën tradicionale të njerëzve të mirë të Sulovës, që edhe këtu nuk harruan “rakinë me opingë” me “dollinë sulovarçe”, që zë emër për emër, që përmend e ngre shëndete për të vegjël e për të mëdhenj, për të afërt e për të largët…

Nga Fritz RADOVANI/

1976- DOSJA E PAMBYLLUN…/

■Konvikti “Malet tona” në Shkoder ishte kthye në hetuesi, mbasi ishte pranë spitalit të Shkodres, në fund të rrugës së Shtëpisë së Kulturës. Hetuesit kriminel nuk kishin interes me mbyllë Dosjet tri ditët e para të torturave, prandej, u duhej afer spitali. Pastrimet e zyreve i banin me vajzat ose gratë e arrestueme që nuk ishin aq pak nder ato qeli.

■Në Shkoder kam pasë fat me njoh Martirin Loro Vata, i cili ka jetue deri në vitin 1999, dhe prej Tij mësova ngjarje të sakta që ishin të varrosuna në thëmelet e atij konvikti…

Në vitin 1946, pak ditë mbas arrestimit Loro Vata dergohet në hetuesinë “Malet tona”. Aty merrej në pyetje nga një katil i njohun i hetuesisë, Fadil Kapisyzi. Edhe qelia ku ishte i pranguem Loro, ishte pranë dhomës ku Fadili, merrte në pyetje të arrestuemit.

Shpesh terroristët masakronin nga dy vetë bashkë. Një natë Fadili kishte marrë në zyre të vet edhe një monster si veten Dul Rrjollin, dhe po torturonin një nga Klerikët Katolik.

■Ishin ditët e para të Dhjetorit 1946. Aty nga ora 8 e mjesit Duli kishte hapë një qeli aty pranë Loros, ku ishte e prangueme zonja Bedrije Ashikja, motra e Ahmet Ashikës, rreth moshës 24 vjeç, së ciles i kishin pushkatue Burrin, dhe kerkonin me e dënue edhe këte. Flitej se Fadili kishte një lidhje të largët kushrinije me Bedrijen, dhe per këte arsye ai shpesh e merrte Bedrijen me pastrue dhomat e hetuesisë… Pak minuta mbasi Bedrija po pastronte dhomen e Fadilit, u ndigjue një virrmë e fortë, që u këput pa u kuptue pse…

■Nuk vonoi pak kohë dhe mërrijti Dul Rrjolli, i cili mbasi e pyeti: “Pse e preke thesin, a të thashë, se mbas derës mos pastro… moj e poshter…” dhe vazhdoi, tue terhjekë rrëshanë Bedrijen, dhe tue e sha me fjalorin e njohun të tyne, derisa e holli në qeli… Mërrijti aty edhe Fadili, dhe vazhdoi edhe ai si Duli. Në fund e porositi: “Guxo e tregoi kujt se shka ke pa, se edhe ty do të kalbi në një gropë me te, moj ..!”

■Atë natë ishe i sigurtë se na pergjojnë, tha Loro, prandej, as nuk i dhashë Bedrijes fare sinjal per me marrë vesht shka ngjau atëditë, në zyren e Fadilit…

Të nesermen heret më zgjoi vetë Bedrija: “Loro, a e di shka ka ngja dje në zyre të hetues Fadilit?” – Unë, i pergjegja jo! Po në të vertetë, gjatë natës, veshtrova nga oborri dhe, aty nga e vona, disa roje hapne një gropë, dhe hollen aty një thes ngjyrë kafe të mbyllët mu tek qerrshija brinjë murit të hetuesisë… Kuptova se dikush kishte vdekë në tortura!

■Bedrija i kishte tregue, se gjatë torturave me korrent elektrik, Fadilit dhe Dulit u ka mbetë i vdekun  në dorë At Bernardin Palaj, dhe ashtu me tela nder veshë e kishin ba si thes në zhgunin e vet. Unë pa dijtë gja, tue pastrue mbasdere, kur e pashë vrrita dhe më ka ra të fikët… Ka ardhë Duli dhe më ka hjedhë ujë, e kam ardhë në vete. Gjithë diten jam qenë e tmerrueme, as nuk më ka kalue buka… Një tmerr me e pa Fratin ashtu!!

■E mbytja e At Bernardin Palaj në torturë, vazhdon mos me e shkrue si kje e verteta!

Leni “përrallat me mbret”… dhe, shkrueni të verteten! Kështu leni pa u dekorue Fadilin!

At Bernardini nuk ka vdekë as nga telat e ndryshkin as nga tetanozi! Ate e keni mbytë!

■HAPNI DOSJEN “Bedrije Ashikja”!..

■Fjalët “REVOLUCION KULTURAL” donin me thanë: “Shpërftyrim i njeriut”!

Sigurisht, kjo jo, per të gjithë!

■Heroina Bedrije Ashikja, mbasi bani shumë vjetë burg, nuk i mjaftoi komunistëve vuejtja e Saj sa e sa vjeçare, duhej interrnue fatzeza në Hajmel… Ishte thirrë nga Sigurimi per me “deponue” per Imzot Ernesto Çoben, në një mbledhje të lagjes së Saj, se: “Ishte pa nga dritaria e Mark Berishës, karrshi Kishës së Madhe, ku shpesh aty shkonte edhe Xhemal Dini dhe Angjelin Kumrija, me “ndonjë agjent” tjeter, dhe survejonin kush hyn e del në Argjipeshkvijë… Një mbasdreke kishin pa edhe Bedrije Ashikën, që nuk mohonte se asht kenë tek Imzot Ernesto Çoba. Sigurimi i kerkonte Asaj me deponue tjera fakte që nuk ishin asnjë të verteta. Bedrija ua preu shkurt: “Këto që thoni ju, kerkoni atje ku jeni mësue, po jo tek unë, mbasi unë kam shkue me i lypë ndihmë 1000 lekë (të vjetra), se nuk kishe pare as me marrë buken, dhe Imzot Çoba mi ka dhanë. Tashti, ju kerkoni që unë “edhe ti shpifem Atij, që më bani nder… A jeni në vete ju, që e kerkoni këte?!”

■Në mbledhjen e lagjes zonja Bedrije nuk u mjaftue me aq sa i tha në zyren e Sigurimit, po me një guxim të paharrueshëm, Ajo ua perplasi per surrat veprat dhe moralin e tyne, me të cilët, ata kanë shkatrrue Shkodren dhe Rininë e Saj…  

■Fatkeqsisht, zonja Bedrije Ashikja e mbylli jeten me një smundje të randë “harrese”, që ndoshta, shpesh asht edhe per t’ Ua pasë zili Atyne fatzezëve që sakrikuen aq shumë!

HAPNI DOSJET !

■Figura të Mëdha dhe të nderueme, duhen kujtue!

Një nder Ata… asht edhe zonja Bedrije Ashikja!   

            Melbourne, Qershor 2016.

KALENDAR- 3 QERSHOR-VATRA DHE SHPËTIMI I SHQIPËRISË NGA SHQIPTARËT E AMERIKËS/

* Si i parapriu VATRA Konferencës së Paqes duke organizuar Komitetin e Shpëtimit Kombëtar./

* Fushata 3 Qershorit 1917, ku vatranët nga 40 mijë dollar arritën të mblidhnin më shumë se 150 mijë./

* Shumë vatranë dhuruan pagesat që fitonin për një e dy javë./

* Në vitin 1917 sipas përllogaritjeve të Vatrës jetonin rreth 50 mijë Shqipatrë, por vetëm rreth 5 mijë morën pjesë në fushatë./

NGA DALIP GRECA/

Federata Panshqiptare e Amerikës Vatra po e ndiqte me shqetësim teatrin e zhvillimeve luftarake gjatë Luftës së Parë Botërore, veçanërisht në Ballkan, ku fqinjët rrezikonin Shqipërinë. Që më 1916 Vatra nisi organizimin e shërbimit diplomatik duke i vënë një rrogë mujore prej rreth 1600 frangash delegatit të saj në Londër Mehmet Bej Konica. Pagesa sigurohej përmes organizimit të Ditës së delegatit. Po ashtu, gjatë vitit 1916 nisi pranë degëve të mëdha përgatitjet e trupave vullnetare.(Nje speciale do te lexoni ne Diellin e printuar)

Doli në qarkullim libri: “Kolaboracionistët grek projektuesit dhe udhëheqësit e genocidit në Çamëri” i historianit Arben P. Llalla. Në këtë libër autori sjellë fakte rreth Genocidit grek kundër popullsisë shqiptare në Çamëri si dhe dëshmi se nuk ka patur asnjëherë bashkëpunim kolektiv të popullsisë çame me pushtuesit italian dhe gjermanë, qëllimi i Genocidit grek ishte për të spastruar Çamërinë-Epirin e Jugut nga shqiptarët myslimanë, grabitja e pasurisë si dhe vendosja e refugjatëve ortodoksë të ardhur ndër vite nga Azia e Vogël.

Gjatë operacionit në shpërnguljen e hebrenjve të Janinës për në kampet e përqendrimit dhe shfarosjes, gjermanët në bashkëpunim me xhandarmërinë greke shpërngulën edhe dhjetëra çam antifashistë. Kjo tregon qartë se shqiptarët e Çamërisë ishin në anën e partizanëve grek.

Konservimi nga ana e shtetit grek, të shtëpive dhe tokës private që pronarë të vërtetë janë shqiptarët, tregon qartë se spastrimi etnik i Çamërisë nga elementi shqiptar ka patur prapavijë politike e pa mbështetur në asnjë fakt për akuzën e bashkëpunimit me gjermanët.

Pa një zgjidhje të çështjes kaq delikate çame nuk mund të ketë fqinjësi të mirë, miqësi të sinqertë midis grekëve dhe shqiptarëve të cilëve më shumë i bashkojnë lidhjet e interesave se sa i ndajnë.

Që mbi pasionin të dalë vlerësimi objektiv shkencor i dukurive dhe fakteve që parashtron e analizon, historiani Llalla sjellë rreth 60 fotografitë origjinale ku tregohet qartë bashkëpunimi i shtetit grek dhe klerikëve të lartë të Kishës Ortodokse Autoqefale të Greqisë me pushtuesit italian dhe gjermanë.

PASTHËNIA E AUTORIT

Nuk ka asnjë dokument dhe fotografi që vërteton bashkëpunimin e popullsisë shqiptare në Çamëri me pushtuesit italian dhe gjermanë gjatë viteve 1941-1945. Kanë bashkëpunuar me gjermanët individë dhe kjo është më se e logjikshme se çdo etnitet ka edhe njerëz të tillë. Në Greqinë e viteve 1941-1945, shumica e popullsisë, klerikë të lartë ortodoksë, politikanë, intelektualët grek, vlleh, sllavë bashkëpunuan me pushtuesit e Greqisë, bullgarët, italianët dhe gjermanët.

Të gjithë ato histori se ekzistojnë fotografi apo dokumenta që implikojnë popullsinë shqiptare në Çamëri si bashkëpunëtor të italianëve dhe gjermanëve nuk ekzistojnë, janë gënjeshtra, histori të shpikura. Teoria e bashkëpunimit të çamëve me gjermanët dhe italianët është teori e konspiracionit e cila u ndërtua nga vllehët për të mbuluar historinë e tyre të errët për Pavarësinë e Principatës së Pindit apo themelimin e shtetit të vllehve. Pas vitit 1944, politikanë, qeveritarë, kisha greke, historian, publicistë, etj., ju përveshën punës për të hedhur baltë mbi shqiptarët e Çamërisë. Nuk mund të vërtetohet apo të dokumentohet që shqiptarët e Çamërisë kanë bashkëpunuar me italianët dhe gjermanët, sepse historia e gënjeshtrës nuk mund të quhet histori e vërtetë. Asnjë akademik apo historian grek nuk ka vërtetuar shkencërisht bashkëpunimin e masës së gjerë të çamëve me italianët dhe gjermanët. Ata gjithnjë kanë ngritur akuza politike, një metodë klasike e njohur tashmë për tu mbyllur gojën atyre që thonë dhe mbrojnë të vërtetën.

Mundet të ketë pasur individë çamë që kanë qenë spiunë të gjermanëve, por nuk mundet të përfaqësojnë të tërë Çamërinë dhe të persekutohet një popull i tërë në emër të tyre edhe pse nuk është faktuar shkencërisht që kishte çamë spiunë. Bashkëpunimi i Dinojve me italianët dhe gjermanët është më se i logjikshëm nëse shihen me gjakftohtësi gjërat. Shteti grek u kishte sekuestruar pa të drejtë pasurinë e tyre të trashëguar dhe i kishte përzënë nga Greqia. Kështu, pushtimi i Greqisë nga Italia dhe Gjermania u shfrytëzua si një mundësi për tu rimarrë pasuria, për tu vendosur e drejta e pronës. Deri më sot ende nuk është vërtetuar se Dinojt bashkë me rojet e tyre që akuzohen se kanë bashkëpunuan me italianët dhe gjermanët të kenë marë pjesë në ndonjë masakër kundra grekëve. Grupacion i tyre jo i rregullt ushtarak kanë luajtur rolin e ruajtjes së rendit dhe qetësisë në vendbanimet shqiptare në Çamëri nga keqbërësit e shumtë që qarkullonin si pasojë e urisë së zezë që kishte kapur Greqinë ato vite.

Historiani grek Jorgos Margaritis shkruan se shqiptarët e Çamërisë u rreshtuan në Ushtrinë Çlirimtare Popullore Greke e Shqiptare në shifra rreth 3.000 njerëz.

Në fillim të vitit 1944, në Qeramicë të Filatit u krijua Batalioni IV i përbashkët shqiptaro-grek “Ali Demi” diku me 500 luftëtare, Batalioni hyri në përbërjen e Regjimentit te XV të Ushtrisë Nacional-çlirimtare greke. Në komandën e tij ishin Spiro Shqevi, Muharrem dhe Tahir Demi, Dervish Dojaka, Vehip Hyso, Ali Shane, Kasem Demi, Izet Osmani, Hasan Minga.

Nga Greqia u përzunë për mos tu kthyer më edhe ata shqiptar që ishin rradhitur në forcat partizane greke, një rast të tillë kemi të dokumentuar të prof.Petrit Demi, babai i politikanit të njohur Leonard Demit. Mësuesi Panajot I. Mici nga Finiqi, kujton se Petrit Musa Demi ishte partizan në rradhët e ushtrisë greke ELAS. Në Mars të vitit 1943, një grup partizanësh greke kishin qenë në disa fshatrat e minoritetit për t’i mbrojtur nga gjermanët. Midis këtyre partizanëve grek kishte qenë edhe Petrit Musa Demi. Minoritari Panajot I. Mici, ka edhe një foto të këtyre partizanëve ku tregon se cili ishte Petrit Musa Demi.

Nuk mund të ketë asnjëherë miqësi dhe fqinjësi të sinqertë të grekëve me shqiptarët përderisa Greqia nuk kërkon falje për genocidin e 1944-1945. Greqia si anëtare e BE-s, NATO-s dhe e shumë organizatave ndërkombëtare të të drejtave të njeriut duhet t’ju kthejë pasurinë e grabitur çamëve dhe të krijojë kushtet e rehabilitimin në trojet e tyre. Por a do të rikthen ndonjëherë çamët në shtëpitë e tyre? Kjo pyetje ngjall pesimizëm dhe emocione të forta tek shqiptarët. Unë besoj se shqiptarët e Çamërisë do të rikthen një ditë sepse historia e botës ka njohur Perandorinë Romake e cila u zhduk me gjuhë e kulturë, kishim Perandorinë e Bizantit e cila u shpërbë, më tepër se 500 vjet Perandoria Osmane kishte pushtuar popujt e tjerë të Ballkanit e më gjerë dhe u tkurr. Për 50 vite kishim ndarjen e Gjermanisë, por një ditë ata u bashkuan, ashtu siç kishim Çeko-Sllovakinë të cilët u ndanë paqësisht.

Për rikthimin e çamëve në Çamëri nuk është se duhet të ndodhi ndonjë çudi, nuk është as e pamundur, por grekët dhe shqiptarët duhet të jenë të përgatitur që rikthimi të bëhet paqësisht, dhe mirësia e dashuria të mbretërojë përfundimisht midis dy fqinjëve që më shumë i lidhin gjërat me njeri-tjetrin se sa i ndajnë. Të mos harrojmë se grekët dhe shqiptarët kanë më shumë martesa midis tyre se me popujt e tjerë, ky është një fakt i pamohueshëm.

Tashmë e vërteta dihet, përse shqiptarët e Çamërisë u përzunë nga Greqia dhe ju hoq pa të drejtë shtetësia greke. Pas shumë vite kërkimesh dhe vizitash që kam bërë në Epirin grek, në disa fshatra që njihen historikisht si vendbanimet që kanë jetuar shqiptarët erdha në përfundimin se në shumicën e këtyre fshatrave janë vendosur vlleh dhe emigrantë të ardhur nga Azia e Vogël. Këta ardhacak u grabitën shqiptarëve të Epirit të Jugut, historinë e lavdishme, veshjen popullore, këngët, shtëpitë dhe pronat. Pjesa më e madhe e shqiptarëve ortodoks nga Çamëria emigruan për t’i shpëtuar racizmit shtetëror jashtë Greqisë dhe brenda saj, thellë në Athinë e Selanik. Disa familje ndërruan mbiemrat e tyre për të humbur gjurmët. Sot, shumë deputet dhe kryetar bashkie në Çamëri janë njerëz që vijnë nga familjet e vllehve që kanë qenë bashkëpunëtor të italianëve dhe gjermanëve dhe nuk u dënuar asnjëherë kolektivisht.

Historia e vërtetë, pavarësisht shtrembërimeve që mund t’i bëhet gjatë viteve, ajo nuk mund të zhbëhet, por do dali në sipërfaqe në vendin dhe kohën e duhur për t’na rikujtuar gëzimet apo dhimbjet që na ka shkaktuar.

Feja, martirët e fundi i regjimit komunist në Shqipëri. Në kuadrin e kremtimit të Vitit Jubilar të Mëshirës, prifti shqiptar dom Elia Matija, të dielën e kaluar më 5 qershor, në Pistoia të Italisë, organizoi prezantimin e librit “Don Ernest Simoni Troshani. Nga puna e detyruar në kampe të përqendrimit e deri te takimi me Françeskun”, shkruar nga Mimmo Muolo, gazetar vatikanist e kryeredaktor i redaksisë romake të gazetës Avvenire.

Në këtë vepër, autori tregon ngjarjet dramatike të priftit shqiptar, dom Ernest Troshanit, që mbijetoi nga persekutimi i regjimit komunist, përshkon 28 vitet e jetës së tij kaluar në burg, torturat e punët në kampet e përqendrimit, por edhe veprimtarinë apostolike në vitet pas rifitimit të lirisë dhe takimin e paharrueshëm me Papa Françeskun, në Katedralen e shën Palit në Tiranë, më 21 shtator 2014.

Mimmo Muolo sjell kujtesën e martirizimit të një populli të tërë e në mënyrë të veçantë të klerit shqiptar, dëshminë e qëndresës, faljen, pajtimin, mëshirën që buron nga besimi në Zotin e nga dashuria ndaj vëllezërve shqiptarë e ndaj atdheut.

Historia e dom Ernestit, ashtu si dhe historia e tërë popullit shqiptar gjatë diktaturës, është ngjarje dramatike, por edhe një kujtesë që brezat e ri duhet ta njohin e ta ruajnë si një thesar të çmueshëm. Ky Vit jubilar i Mëshirës ndihmon të falim e të pajtohemi njëri me tjetrin, siç na dëshmon edhe dom Ernest Troshani, pohon dom Elia Matija në mikrofonin e Radio Vatikanit, qe ju lexues mund ta degjoni te plote duke shkuar tek faqja e Radio Vatikanit)

Përkujtohet me homazhe dhe veprimtari promovuese 100 – vjetori i rënies heroike të                              “ Dëshmorit të Monumenteve” , Kamber Bënja./

* Kamber Benja është vrarë në vitin 1916 nga ushtria austro-hungareze që ndodhej në Shqipëri në atë kohë./

* Gazeta Dielli me 1916 I pat kushttuar një shkrim percjelles si deshmor i Kombit/

Nga Muharem Kamani/

Në kuadrin e 100-vjetorit të rrënies heroike te dëshmorit të monumenteve Kamber Bënja, Qëndra Kultuore e Bashkisë Përmet, shtëpia botuese “Ngjyrat e kohës” Tiranë, në   bashkpunim me CIOFF seksioni shqiptar, DRKK Gjirokastër organizuan në datën 03 qershor 2016 në mjediset e Qëndrës Kulturore promovimin e librit “ Tempulli i Shpresave” të  autores Eglantina Mandia, mbesa e Kamber Bënjës.

Për të bërë homazh në këtë 100 vjetor kishin ardhur nipër dhe mbesa, të afërm të trungut familjar të  dëshmorit nga Tirana, Durrësi, Italia dhe Kanadaja e largët si: Eglantina Mandia, Edit Bënja, Tomor, Arben Drini Bënja, djemtë e Myrtezait, Eneli, Edgari si dhe Donika, Foti, Djana Bënja, Alba e Redi Bënja, Ina e Bremton Bënja e të tjerë me banim në Përmet dhe Këlcyrë                              dhe drejtoresha e shtëpis botuese Shqipe Ali Abdihoxha.

Më hërët me interesimin e familjes ishte restauruar varoshi tek Varrezat e Dëshmorve, aty ku prehen dhe dëshmorë të tjerë të pavarsisë, duke e kthyer shkëlqimin e mëparshëm duke bërë  dhe financimin. Me interesimin  e organizatave të V.L.A.Nc.Çl, F.D, SH.U, Shoqatës A.K “Dëshnica” etj, u morën masa që homazhet për faktin që ishin te Dëshmorët e Atdheut të  bëhëshin me dinjitet siç e meritonte ky hero i pashpallur. U përgatitën kurora dhe tufa me lule të                              cilat u vendosën nga N/Kryetari i veteranëve dhe kryetari I SH.U Ahmet Mane dhe Lefter Kovi si dhe nga Qëndra Kulturore, CIOFF, DRKK Gjirokastër dhe të afërm. Çaste emocionuese, një minut heshtje për këtë burrë të madh të kombit shqiptar 1873- 04.06.1916 ku në epitaf shkruhej: “Punoni mirë, Rroftë Shqipëria”, ky ishte dhe amaneti i fundit i Dëshmorit të Monumenteve.

Pjesëmarrësit pas homazheve shkuan për vizitë  tek shkolla “ Meleq Gosnishti” ish shkolla Kamber Bënja. Aty u pritën me ngrohtë si nga drejtori Arben Xhaja e mësues dhe bënë vizitë  në klasën e VII me mësuese Dallëndyshe Vreka ku përshëndeti drejtori i shkollës, drejtori rajonal i kulturës Aleks Todhe. Autorja e cila ka qënë mësuese në një nga shkollat e kryeqytetit provoi emocione dhe i’u dhuroj librat e saj “Tempulli i Shpresave” biblotekës së  shkollës.

Vizitat vazhduan tek shkolla 9- vjeçare “Nonda Bulka” ku u pritën nga drejtori i saj Adriatik Kotorri, në  klasën e IX A me mësuese Nerënza Elezi e cila informoi për punën që bëhët në shkollë me librin. Edhe këtu dhuroi libra dhe zonja Shqipe Ali Abdihoxha librin e saj“Ditë Prilli” dhe “ Çmimi i një Aventure” në disa kopje.

Në  bibliotekën e bashkisë Përmet i’u rrezervua një pritje e ngrohtë nga përgjegjësia Zj. Iliriana Poçi dhe stafi i saj ku u dhuruan libra nga Zj. Egnatina Mandia dhe Zj. Shqipe Abdihoxha.

Aktiviteti vazhdoi në sallën e konferencave të Qëndrës Kulturore me promovimin e librit “Tempulli I Shpresave” në të cilën morrën pjesë N/Kryetari i Bashkisë Llazar Thanasi, N/Prefekti Anastas Naqe, krijues, mësues, punonjës të bashkisë të Qëndrës kulturore, bibliotekës, veteran të familjeve të dëshmmorve, qytetar dhe të afërm të Kamber Bënjës.

Përgjegjësi i Qëndrës Kulturore, Ledjan Komino hapi veprimtarinë me një fjalë mirseardhje dhe përshëndetëse duke prezantuar programin. Me këtë veprimatri promovuese e sjellim më afër dëshmorin dhe e bëjmë të njohur për brezin e ri.Niko Mihali, presidenti i CIOFF seksioni shqiptar në kumtesën e tij bëri një vlerësim të gjithanshëm të librit, foli për rrethanat e ngjarjes historike, vendin e kryerjes së aktit në Pojan të Fierit, 100 km larg Përmetit, 100 vjet më parë i këtij oficeri madhor, i cili u pushkatua në një ledh, nuk lejoi që 10 arka me vlera të mëdha arkeologjike të përvetësoheshin nga pushtuesit austrohungarez., la ditarin e tij.

Mbesa e tij, shkrimtarja Eglantina Zejnel Bënja (Mandia) me dorëshkrimet nxorri në dritë botimin e parë  në vitin 1999. Duke emigruar në Kanada, e merr malli për vendlindjen, e ripunon duke nxjerr një ribotim të dytë më të plotë në përmbajtje dhe më të bukur estetikisht. Mbështetje i dha dhe Fero Përmeti, gruaja e Kamberit, Zejneli ishte djali i tyre. Ai ëndërrontë qe djali i tij të bëhëj arkitekt por përfundoi puntor rruge.

Kamberi ishte bir i një familje humane, bujare, derë e madhe e fisnike. Ai përkrahu Kongresin e Manastirit dhe lëvizjet patriotike të kohës. Nipi i tij Nexhip Bënja, Komandanti i çetave patriotike ishte nip i tij, një bir tjetër i kësaj familjeve. Aktin e tij dhe të Myrteza Kules, populli e ka përjetësuar në vargje :/ Leskoviku më të dale,/ të vranë o kolloz  të vranë, / Nexhipi me Myrtezanë/……  Në fund e uroj autoren për krijmtarin e saj.

Zj. Anisa Kote në fjalën e saj: “ Unë jam Anisa Kote punjësë e Qëndrës Kulturore. Tani kam filluar punë pasi kam mbaruar Universitetin e Tiranës për histori dhe specializuar në nivelin master për Trashëgimin Kulture. Tema që po trajtojmë sot i përket fushës time, ndihem mire që  veprimtarinë e parë në këtë institucion e filloj me një kumtes për Dëshmorin e Monumenteve, i cili është pjesë e veprimtarisë sonë kombëtare dhe në veçanti e kam ndeshur më qartë në vitet e studimeve të mia universitare dhe në veprimtaritë në Ditët e Trashëgimis Kulturore në datën 29 shtator të çdo viti. Në  kujtesën time kanë lënë mbresa leksionet e Akad.Prof. Dr Vasil. S. Tole i cili na fliste me pasion dhe dashuri për këtë figurë që ka dhënë  jetën për mbrojtjen e vlerave të çmuara të arkeologjisë duke dhënë dhe jetën. Në faqet e librit të autores e cila thotë se është shumë e nevojshme që çdo kush duhet të dijë kush është dhe nga vjen. Ndihem mirë që ish mësuesi i gjimnazit ka bërë një ekspoze të plotë për vlerat e këtij libri. Ishin vite lufte dhe Shqipëria ishte kthyer në fushë betejë. Shumë publicist, patriot, studjues shqiptar por edhe te huaj shkruan në shtypin e kohës Brenda dhe jashtë vendit dhe vlerësuan këtë trim të madh të kombit. Gazeta “Dielli” në numrin e datës 10.08 19916, pak muaj pas ekzekutimit të Kamber Bënjës do  të  shkruante me shkronja kapitale: “Një Dëshmor Atdhetar” ku mes të tjerash do të citoj: “ Mëma Shqipëri është  në  vajtim për birin që dha dëshmor në kraharorin e saj, nuk i mësuam hollësit e kësaj ngjarje, por një letër që erdhi nga Përmeti na jep këtë lajm të  hidhur e cila flet edhe për luftën e tij në luginën e Vjosës së bashku me Bilal Alipostivanin”. Është detyra jonë që të grumbullojmë informacion për të pasuruar dosjen e këtij dëshmori e cila është zhdukur nga fondi muzeumit të qytetit së bashku me një pikturë të piktorit Danish Jukniu me titull: “Dëshmor i Monumenteve”. Është detyra jonë, e mësuesve të historisë, të shkollës Kamber Bënja të kenë  dosje sa më të plota, të  kenë sa më shumë veprimtari nëkujtim të tyre duke shfrytëzuar evente të  tilla, sikur se eshtë edhe ky 100 vjetor. Përfitoj nga rasti për të falenderuar autoren për këtë                  ripunim dhe t’i premtojmë asaj dhe të  afërmeve që shpallja dëshmor e kësaj figure është një  gjë  e rëndësishme por puna nuk duhët ngelur me kaq, duhet pasuruar më tej me forma të ndryshme    për ta përjetësuar.

Poeti Lumo Kolleshi në vëllimin e tij poetik “Derdhen Vetëtimat”, recitoi poezin Dëshmor i Monumenteve dhe i dhuroi librin autores.

1. Llazar Thanasi falenderon organizatorët dhe autoren në emër të kryetarit dhe institucionit të bashkisë, foli për familjen fisnike të  Kamber Bënjës në  shekuj, ne nuk e vlerësojmë sa të parët tanë trashëgimin kulturor, pa folur për dhënien e jetë  dhe premtoi se Bashkia Përmet do ketë   në fokusin e saj vlerësimin e këtyre figurave historike që i bëjnë nder jo vetëm Përmetit por mbar kombit shqiptar.

Zj. Eglantina Mandia mes emocionesh falenderon organizatorët e kësaj veprimtarie të bukur e mbreslënëse, kumtuesit për vlerësimet  e librit dhe pjesëmarrësit dhe j’u dhuron shume kopje të  librit pjesëmarësit së bashku me Shqipe Abdihoxhën.

Z.Ledjan Komino falenderon autoren, pjesëmarrësit dhe fton të shikojnë dokumentarin Dëshmor i Monumenteve i cili u ndoq me interes nga pjesëmarrësit dhe u duartrokit sikur të ishte ringjallur mbas 100 vjetësh.

Koktejli dhe disa foto në hollin e Qëndrës kulturore mbyllën këtë veprimtari në nderim të dëshmorit te monumenteve me rastin e 100 vjetorit të rënies së tij.

Përmet më 3 qershor 2016

Foto tronditëse të dëbimit të çamëve nga Greqia më 1945/

-Kosova në festimet e 17 vjetorit të lirisë sot kujton edhe 10 qershorin e para 138 viteve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit/

-Përvjetorët e Lidhjes Shqiptare janë shënuar tradicionalisht në Kosovë, në qytetin e Prizrenit, në kërkim të lirisë, edhe kur ishte e ndaluar, në rrethanat e rënda të dhunës dhe okupimit nga regjimi serb. Raportova nga Prizreni edhe kur na ndaluan atje policia serbe në 10 qershor 1997/

-Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi: Dita e 10 qershorit 1999 ishte ditë e kthesës së madhe për popullin tonë. Kjo ditë shënoi fundin e spastrimit etnik dhe të krimeve të Serbisë në Kosovë/

Nga korrespondenti në Kosovë i Gazetës DIELLI, Behlul JASHARI/

PRIZREN-PRISHTINË, 10 Qershor 2016/ Në qytetin më të madh jugor të Kosovës, Prizren, sot si tradicionalisht festohet përvjetori i Lidhjes Shqiptare. Në Kompleksin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, atje ku para 138 viteve u mbajt Kuvendi historik drejt themelimit të shtetit shqiptar, sot kanë nisur veprimtaritë me vendosjen e kurorave për të vazhduar gjatë ditës me akademi solemne, ekspozitë dhe orë letrare. Në mbrëmje mbahet Koncerti Festiv i Lidhjes në Sheshin e Dëshmorëve.

Në veprimtaritë sot në qytetin historik u vlerësua se, Lidhja Shqiptare e Prizrenit mishëroi në të njëjtën kohë edhe vet lëvizjen kombëtare që zhvilloi populli shqiptar për të realizuar programin e Rilindjes Kombëtare.

“Për këtë arsye, Lidhja Shqiptare e Prizrenit ishte në të njëjtën kohë një lëvizje kombëtare revolucionare e mbarë shqiptarëve kudo që ndodhen.
Lidhja Shqiptare e Prizrenit luftoi për vetëqenie dhe zhvillime përparuese me vlera perëndimore. Veprimtaria e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit tregoi se me qëndresën e armatosur të patriotëve dhe me luftën diplomatike që zhvilloi për mbrojtjën e tokave shqiptare, detyroi Fuqitë e Mëdha të rishikonin tri herë me radhë vendimet e tyre. Lidhja Shqiptare e Prizrenit edhe pas shtypjes, me programin e saj politik rriti përgjegjësinë dhe vetëdijën kombëtare që u realizua me 28 nëntor 1912 me shpalljen e Shqipërisë shtet të pavarur”, u theksua sot në Prizren.

“Urime 138 Vjetori i Lidhjes Shqipëtare të Prizrenit!”, shkruan në faqen zyrtare të komunës së qytetit historik.

Veprimtaritë festive vazhojnë edhe në dy ditët e ardhëshme. Nesër nisin me orën letrare për fëmjë “Nën hijen Rrapit”,  për të vazhduar te Keji i Lumëbardhit me transmetimin nga kampionati evropian i futbollit “Euro 2016” të historikes Shqipëri-Zvicër, e në mbrëmje me koncert të Shoqërisë Kulturore Artistike “Agimi” në Seshin e Dëshmorëve dhe shfaqjen “Shërbëtori i dy zotërinjëve” në Teatrin Profesionist të Prizrenit.

Të dielen, aktivitetet në qytetin e Prizrenit për përvjetorin Lidhjes Shqiptare nisin me homazhe dëshmorëve të lirisë e pavarësisë dhe vazhdojnë me turneun tradicional në ping-pong “Trofeu i Lidhjes” në Qendrën e Sporteve, me çiklizëm të nxënësve të shkollave me nisje nga Seshi i Shatërvanit, me koncert të grupeve muziokore të komuniteteve dhe përmbyllen në mbrëmje vonë me koncerin e Ansamblit të Këngëve dhe Valleve “Lidhja e Prizrenit” në Sheshin e Dëshmorëve.

Kosova, edhe në qytete e lokalitete tjera, në festimet e 17 vjetorit të lirisë sot kujton edhe 10 qershorin e para 138 viteve të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit.

Përvjetorët e Lidhjes Shqiptare janë shënuar tradicionalisht në Kosovë, në qytetin e Prizrenit, në kërkim të lirisë, edhe kur ishte e ndaluar, në rrethanat e rënda të dhunës dhe okupimit nga regjimi serb.  Edhe në atë kohë veprimtaritë kushtuar Lidhjes Shqiptare i kam raportuar vit pas viti. Isha në në Prizren në ekipin e gazetës përditëshme të rezistencës në Kosovë “Bujku” për të raportuar për përvjetorin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit edhe për Agjencinë shtetërore-zyrtare të lajmeve të Shqipërisë -ATSH në 10 qershorin  e vitit 1997 të pragluftës kur na ndaluan mes kërcënimit me armë policia e regjimit okupator serb, e cila edhe mori dhe asgjasoi fotot – filmat e aparatit fotografik, por kurrë nuk arriti të ndalojë raportimet.

Në 17 vitet e lirisë në Prizren e në qytetet e tjera të Kosovës festohen ditët e çlirimit, duke nisur me Ditën e Lirisë – 12 qershorin, ditën kur në vitin 1999 nisën të hyjnë forcat shpëtimtare të NATO-s, hyrjen e të cilave poashtu e kam raportuar duke qenë në kolonën e tankeve të para të forcës më të madhe planetare që kalonin kufirin nga Maqedonia, në orën 05:17, herët në mëngjes.

Në kuadër të KFOR në Kosovë në vitin 1999 kanë hyrë 37.200 ushtarë nga 37 vende, pasi kishte përfunduar fushata ajrore e NATO-së ndaj caqeve të forcave serbe që kishte nisur në 24 mars, kur goditjet e para që ndodhën rreth orës 20:00 në mbrëmje i raportova nga Prishtina. Fushata ajrore e NATO-s zgjati 78 ditë dhe përfundoi pikërisht para 17 viteve në 10 qershor, pas kapitullimit të forcave të kasapit të Ballkanit Sllobodan Millosheviç, i cili ka përfunduar në Gjykatën Ndërkombëtare për Krime Lufte në Hagë.

Presidenti i Kosovës, Hashim Thaçi, është shprehur sot se, dita e 10 qershorit 1999 ishte ditë e kthesës së madhe për popullin tonë.

“Kjo ditë shënoi fundin e spastrimit etnik dhe të krimeve të Serbisë në Kosovë. Mbi themelet e kësaj dite kemi ndërtuar shtetin tonë. Sot, 17 vjet më pas, ne jemi në rrugë të mbarë për ta jetësuar aspiratën për një Kosovë anëtare të BE-së dhe NATO-s. Të bashkuar si 17 vjet më parë, ne duhet ta rikthejmë entuziazmin dhe ta transformojmë atë në zhvillim të vendit dhe në mirëqenie të qytetarëve”, ka theksuar Thaçi.

Në 17 vjetorin e lirisë, Kosova me pavarësinë e shpallur në 17 shkurtin historik 2008, është e njohur nga 111 shtete anëtare të OKB-së dhe e anëtarësuar në shumë institucione e organizata ndërkombëtare, evropiane e rajonale.

Këtë vit – në 2016-ën, në 1 prill, nisi zbatimi i Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit në mes të Kosovës dhe Bashkimit Evropian, e nënshkruar në 27 tetor 2015 në Strasburg  dhe e ratifikuar në Parlamentin kosovar pas pak ditësh, në 2 nëntor. Marrëveshja për Stabilizim Asociim, e cila krijon për herë të parë marrëdhënie kontraktuale me BE-në, është vlerësuar ngjarja më e rëndësishme e Kosovës që nga shpallja e pavarësisë.

*Përshëndesim me këtë shkrim, me rastin e çeljes së Kampionatit evropian “Euro-futboll 2016″ Ekipin shqiptar të futbollit të përbërë nga futbollistë të tërë trevave shqiptaro-kosovare, duke iu uruar “Figurë të bukur kombëtare çuna!”./

* Faik Konica në revistën Albania: Një mundës shqiptar në London/

* Rubrika “Anakdotat tona”, revista “la Culture physique”, 1 tetor 1907./

 Nga Fotaq Andrea/Francë/

Një shkrim i Faik Konicës në revistën Albania, me titull Një mundës shqiptar në London, botuar në shkurt 1906, na tërheq vëmendjen për faktin se në formë shënimi, po ky shkrim jepet edhe në variantin e tij në frëngjisht. Gjë që do të thotë se gjeniu Konica kërkon të propagandojë tek lexuesi i huaj europian gjithçka shqiptare me vlerë nga tërë fushat e jetës shoqërore, kulturore, letrare, artistike e sportive.

Konica e fillon shkrimin e vet në formë kronike, duke iu referuar gazetës londoneze The Morning Leader: “Erdhi në Londër, thotë ai, një mundës shqiptar, i quajtur Hysen Mahmuti.” Erdhi për t’u ndeshur… por, me sa duket, ende nuk po i dilte kundërshtar! Sepse, ndërsa rendnin për tek ai gazetarët e etur për të shkruar rreth mrekullisë që po shihnin, asnjë mundës i nivelit botëror nuk po shfaqej para tij në sallat e mundjes. Por çudia nuk përfundon këtu. Ai është ftuar në Londër nga Andon Guri, një ish kampion në mundje në rininë e vet, shqiptar nga të Moresë edhe ai, “që  flet shqip bukur” e që në Londër njihet me nofkën “Greku i tmerrshëm”. Hyseni shoqërohet në kryeqytetin britanik edhe nga një mik dhe shok i tij i quajtur Leonidha Kostandini, po ashtu “mundës i nivelit mbi mesataren”.

Si gjithnjë, siç kemi shpjeguar tashmë, sa herë flitet në shtypin e periudhës para pavarësisë për shqiptarë “grekë” apo për shqiptarë “turq”, fjala është thjesht për përkatësinë e tyre fetare, ose ortodokse, ose myslimane. Por çka e bën Konicën të entuziazmohet me mundësin shqiptar Hysen Mahmuti është pamja e tij: “Një trup me përmasa të hijshme, atlet shtatlartë i hajthëm, me bukuri ideale dhe me shpejtësi të çuditshme veprimesh, duke përdorur një teknikë të mahnitshme kapjeje me zhdërvjelltësi të krahëve e këmbëve “që i lëshon përpara si vetëtimë.” Po ashtu, vetë qetësia e mundësit gjatë ndeshjes flet për një profesionist të përgatitur nga ana psikologjike, duke qenë i sigurt për fitoren që do arrijë. “Edhe kur e mbështjell kundërshtarin me një forcë prej njëqind kuajsh, thotë Konica, ai ia dërrmon eshtrat si të donte ta përkëdhelte.”

Në pritje për t’u ndeshur, Hyseni stërvitet me shokun e tij Leonidha, dhe gazeta londoneze The Morning Leader shton se të dy shqiptarët, “si njëri dhe tjetri, do t’i hapin telashe kujtdo mundësi, sado i shkëlqyer qoftë”. Ata sqaron Konica, duan të fitojnë titullin e kampionit, do me thënë zotohen të mposhtin çdo mundës anglez, francez, turk, etj. “që do t’u dalë përpara në shesh (mejdan)”.

Këto ishin pak a shumë të dhënat që jep Konica rreth këtyre dy mundësve shqiptarë në fillim të shekullit XX, kur ende Shqipëria bënte pjesë në Perandorinë osmane, apo në Turqinë evropiane, në prag të kryengritjeve shqiptare për çlirim e pavarësi kombëtare.

Mirëpo, gjatë hulumtimeve tona, kemi hasur – madje me foto -, në revistën franceze të kohës La Culture Physique (1 tetor 1907), edhe një mundës tjetër me origjinë shqiptare, i quajtur Ibrahim Mahmuti (Ibrahim Mammouth), shtatlartësia 1 m 85, (ndoshta vëllai i Hysen Mahmutit t të mësipërm), i cili u ndesh në Paris me shokun e tij Jusuf Ismailoli (Joussouf Ismaëlolo, i gjatë ky 1 m. 88), ndeshje e cila u konsiderua “si ndeshje midis dy kolosësh”. “Këta dy atletë, thuhet në këtë revistë, ishin të denjë për t’u vënë në mbulesën e revistës; domosdo bëhet fjalë për dy turqit e tmerrshëm Jusuf e Ibrahim Mahmuti” [që të dy shqiptarë të fesë myslimane]. “Ata lanë në Paris një kujtim të paharruar, një përshtypje të pashlyeshme force, guximi dhe energjie. Njëri prej tyre, Jusufi, do të vdiste më pas në katastrofën e Burgonjës, kurse tjetri u kthye në vendin e tij, për të vazhduar zanatin si mundës në Oborrin e sulltanit. Ndoshta një ditë do ta shohim përsëri midis nesh.”

Në këtë shkrim, na bie në sy fakti se në frëngjisht mbiemri “Mahmuti” është shkruar “Mammouth” – ndoshta qëllimisht për të sjellë në vëmendje të lexuesit kafshën parahistorike “mamuth”, konsideruar si kafsha më e tmerrshme për forcën goditëse dhe sulmuese, si dhe për peshën e rëndë që dërrmonte gjithçka në ato kohëra kur planeti sundohej nga bota e gjigandëve dinozaurë.

Po japim më poshtë të plotë artikullin “Një ndeshje e tmerrshme mundjeje – Ibrahim Mahmuti i reziston Jusufit,” shkruar nga gazetari sportiv francez Léon Sée.

 Rubrika “Anakdotat tona”, revista “la Culture physique”, 1 tetor 1907.

Mbërritja në Paris e tre shtetasve turq Jusuf, Nurlah dhe Kara-Osman e kishte revolucionuar  botën e mundjes. Disa mundës të guximshëm ishin ndeshur me ta, por pas disfatash dërrmuese, askush nuk po paraqitej më për të përballur të tmerrshmit Orientalë, dhe sidomos kampionin e tyre Jusufin, që kishte epërsi të dukshme, duke merituar titullin e kampionit të botës.

Manaxheri i tyre Doublier, më kot kishte lëshuar thirrje sfiduese për t’u ndeshur me më të fortët e globit, por kush ishte matur tashmë me Jusufin, nuk pranonte më të ndeshej me të, ndërkohë që të tjerët rrinin strukur gjithkush në qosh të vet.

Tom Cannon, ish mundësi i njohur anglez, i shndërruar tanimë në drejtues dhe organizator ndeshjesh të bujshme vendosi më në fund të shkonte vetë në Turqi dhe të sillte që andej dikë të aftë për t’i bërë qëndresë “të pamposhturit” Jusuf.

Në Kostandinopojë, ai gjeti dy të pazakontë dhe gjer në atë kohë të panjohur në Francë: Kara-Ahmedin dhe Ibrahim Mahmutin, që të dy të famshëm në vendin e tyre, të cilësuar të barabartë me Jusufin, me të cilin digjeshin nga dëshira për t’u ndeshur. Nuk ishte kështu aspak e vështirë për Tomm Cannon t’i bindte ata mundës të venin në Paris dhe gjatë udhëtimit, u morën vesh që do të ishte Kara-Ahmedi, më i rëndi në peshë, që do të sfidonte Jusufin në Paris.

Një ndeshje, apo një betejë e vërtetë, siç do të na e kishte ënda ta cilësonim, u organizua pra dhe, që të dy kundërshtarët, në marrëveshje të përbashkët, kërkuan që mundja të bëhej sipas rregullave turke, domethënë të lejoheshin tërë kapjet e mundshme, “pa asnjë përjashtim”.

Në fakt, ishte mbi të gjitha një çështje epërsie që po vihej në lojë, se cili do shpallej kampion, ngaqë secili nga të kundërshtarët më shumë i jepte rëndësi nderit dhe lavdisë që do korrte, në rast fitoreje, se sa shumave në të holla, që megjithatë ishin të mëdha, kur organizatorët i kishin bërë mirë llogaritë për të fituar gjithkush pjesën e vet.

Kërkuan pra që ndeshja të zhvillohej sipas rregullores turke, atë që njihnin më mirë dhe që fitorja t’i bënte kështu të lavdishëm në vendin e tyre.

Ndeshja do bëhej në “Cirque d’Hiver”, por në çastin e fundit Kara-Ahmedi, që vuante nga abcese dhe nga një lungë e çarë, ia la vendin me keqardhje Ibrahim Mahmutit, po aq i barabartë sa ai në forcë e qëndresë.

Në qendër të një salle mbushur cipë më cipë, të dy kundërshtarët u vunë përballë shoshoqit, mu në shesh të mejdanit.

Zhveshur lakuriq nga mesi e sipër, veshur vetëm me brekushe lëkure të trasha, siç i mbajnë mundësit e sulltanit, ata përparuan me hap të ngadaltë, që të dy tepër shtatlartë, por që bënin përshtypje të ndryshme: Jusufi më i rëndë, më masiv në shtat që mishëronte forcën e papërmbajtshme, fuqinë e pashtershme, i ndezur nga një krenari dhe një besim i pakufishëm. Fytyra e tij e egër dhe e vrazhdë, vështrimi i tmerrshëm, pamja e një e mizorie të llahtarshme mund të kishin tmerruar cilindo, por kurrsei jo Ibrahim Mahmutin përballë tij, gjithë muskuj, gjë e rrallë tek Orientalët, por po aq shtatlartë sa kundërshtari dhe njëqind herë më i shkathët nga ai.

Me shpatulla të gjera, me shtat të bukur, ai shpaloste një forcë të çuditshme bashkuar me një zhdërvjelltësi mrekullore që i jepte pamjen e një bishe gati për hovje.

Nga tigri, ai kishte huazuar, po aq sa hijeshinë e fuqinë, edhe atë vështrim ngulitës të pamposhtur, që shfaqte energji të brendshme të tërbuar.

Me të fërshëllyer bilbili, përplasja e kundërshtarëve ishte e tmerrshme: me forcën  tyre të pakuptueshme dhe me njohjen e thellë të pikave të dobëta e të dhembshme, të dy kundërshtarët filluan të martirizojnë njëri-tjetrin, pa një ankesë, pa një shenjë dobësie, ndërkohë që lëkura e trupit po mavijosej, po avullonte dhe damarët gati sa nuk pëllcisnin nga mbërthimet mizore.

Për herë të parë Jusufi po haste një njeri të denjë për të; dhe çudia e tij e parë, përpara një qëndrese kaq të papritur, u shndërrua befas në tërbim të frikshëm. Kur ai pa se nuk po ia dilte dot atij njeriu të pandjeshëm ndaj dhembjeve dhe me guxim të pakufishëm, kur ai kuptoi se kapjet e tij më të fuqishme e më të dhembshme – të cilat nuk i kishin përballuar dot as pesë minuta qoftë gjigandi Nurlah, qoftë çdo mundës tjetër -, nuk kishin shkaktuar asnjë efekt te kundërshtari i tij, që s’po jepte kurrfarë shenje ankimi apo këputjeje, por veçse ishte mbuluar nga djersët, dhe më në fund, kur ai vuri re se, me gjithë lodhjen dhe rraskapitjen, kapjet dhe sulmet e Ibrahimit ishin po aq të fuqishme dhe energjike sa të tijat, atëherë, Jusufi u bë absolutisht si i lojtur mendsh.

Tek u vërvit mbi kundërshtarin, i bëri këtij një seri kapjesh që më shumë ngjasonin  me goditje dashi se sa me mbërthime mundjeje, ia dërrmoi brinjët e kockat dhe u përpoq t’i thyente krahët e ta mbyste krejt.

Mirëpo, Ibrahim Mahmuti në gjunjë mbi tapet, me pamje të qetë gjatë tërë atyre sulmeve të tmerrshme, po e përballte tjetrin më së miri, po aq i paepur e guximtar pas gjysmë ore luftimi sa në fillim të ndeshjes. Duke mos mundur ta nënshtrojë, Jusufi vendosi në këtë rast të përdorë mënyrat e forta.

Tërë goditjet lejoheshin dhe tek e mbërtheu kundërshtarin në qafë me një kapje të llahtarshme që nuk mund ta përshkruaj, gati po ia shkulte anash me dorën tjetër vrimat e hundës. Ky i fundit, fytyrën gjithë gjak dhe me dhembje të padurueshme që do ta bënin edhe një dem të shembej përtokë, vazhdonte të rezistonte; por nuk mund të rezistonin më publiku dhe juria, përpara gjithë atij tmerri.

Tom Cannon i pari u lëshua mbi të dy mundësit e lidhur trup më trup dhe i kërkoi Jusufit ta lëshonte shokun. Po tjetri nuk ia vuri veshin dhe atëherë Tomi filloi ta godasë me tërë fuqitë,  duke  i dhënë goditje bastuni mbi kurriz, ndërkohë që epiderma e zeshkët e turkut ravijëzohej  me shirita mavi pas çdo goditjeje.

Jusufi vijonte ta mbante tjetrin të shtrënguar dhe duke u kthyer nga kundërshtari i ri, i lëshoi këtij një vështrim aq të llahtarshëm sa Tom Cannon u praps nga frika. Ahere publiku u lëshua mbi pistë dhe mbërtheu Jusufin, që më në fund u detyrua ta lëshojë kundërshtarin.

Në atë çast, një komisar policie, i shoqëruar nga gjashtë karabinierë depërtoi në sallë dhe menjëherë u vu rendi e qetësia. I veshën si mundën të dy orientalët, duke u hedhur përsipër setrat e tyre dhe një grup njerëzish morën për nga komisariati, policë, mundës, organizatorë të ndeshjes, si dhe një turmë e eksituar që bërtiste si mundte kundër Jusufit.

Ky, i mbajtur nga të dy krahët nga policë, nuk bëri asnjë qëndresë, po kur kthente kohën herë pas here drejt atyre që çirreshin dhe e kërcënonin në mënyrë aq qesharake, u lëshonte një nga ato vështrime të vetat që i bënin të tjerët të prapseshin e të strukeshin, ndërkohë që gjashtë vetë nuk po arrinin ta mbanin atë nga krahët, të cilat i vërviste si helikë.

Në komisariat, oficeri i policisë që i mori në pyetje ishte në siklet përpara atyre dy gjigandëve të plagosur e gjithë gjak, por të pamposhtur. Dhe kur i rrëfyen gjithë peripecitë e ndeshjes, ngeli një çast pa ditur si të veprojë.

• A do bëni padi ndaj kundërshtarit tuaj? – pyeti më në fund Ibrahim Mahmutin.

Ky, me një krenari të habitshme,me t’i përkthyer pyetjen, u përgjigj me anë të interpretit:

• Padi, unë? Aspak. Ne thjesht u ndeshëm, nuk bëmë gjë tjetër!

Pastaj, gjithë mburrje shtoi, duke u kthyer nga oficeri i policisë:

• Tek ne, është normale që burrat të ndeshen; dhe vetëm gratë përloten.

Asnjëherë tjetër të dy kundërshtarët nuk patën rastin ta përfundonin atë ndeshje aq të barabartë; do të takoheshin të dy disa ditë më pas, pa i mbajtur kurrfarë mërie njëri-tjetrit dhe nëse Jusufi krijoi përshtypjen e një epërsie, Ibrahim Mahmuti mund të mburrej nga ana e tij se ishte i vetmi njeri në botë që i kishte dalë atij ballë për ballë.

Foto Gazeta DIELLI-Behlul Jashari: Flamuj feste në Prishtinë/

-Propozimi me shifrën “Europa” u miratua në 11 qershor 2008 në një seancë të veçantë të Kuvendit 120 anëtarësh si Himn shtetëror i Republikës së Kosovës, me 72 vota për, 15 kundër dhe 5 abstenime. Kompozitori Mendi Mengjiqi është autor i melodisë pa tekst, e përzgjedhur mes 134 propozimeve të paraqitura në konkursin publik për Himnin./

 Nga Behlul Jashari/ PRISHTINË,  11 Qershor 2016/ Himni Shtetëror i Republikës së Kosovës mbush sot 8 vjet nga miratimi në Kuvendin e shtetit të ri, që kishte shpallur pavarësinë ndonjë muaj më parë, në 17 shkurtin historik 2008.
Propozimi me shifrën “Europa” u miratua në 11 qershor 2008 në një seancë të veçantë të Kuvendit 120 anëtarësh si Himn shtetëror i Republikës së Kosovës, me 72 vota për, 15 kundër dhe 5 abstenime.

Kompozitori Mendi Mengjiqi është autor i melodisë pa tekst, e përzgjedhur mes 134 propozimeve të paraqitura në konkursin publik për Himnin.

Komisioni për Simbolet Shtetërore të Kosovës kishte dërguar në Kuvend tre propozime, ndërsa Kryesia e Kuvendit dhe shefat e grupeve parlamentare nxorën në votim vetëm propozimin e parë – melodinë me shifrën “Europa”.

Në seancë plenare, deputetët u ngritën më këmbë për të nderuar Himnin e Republikës së Kosovës, të transmetuar në sallën e Kuvendit.

Në prag të 15 qershorit 2008, ditës së hyrjes në fuqi të Kushtetutës, shteti i ri i Kosovës me Himnin i plotësoi simbolet shtetërore, pasi Kuvendi kishte miratiuar edhe Flamurin e Stemën që në 17 shkurt, në ditën e shpalljes së Pavarësisë.

Himni Shtetëror i Republikës së Kosovës kishte një konkurrencë të madhe,  nga 134 propozimet 110 ishin nga Kosova, ndërsa 24 nga shtetet tjera të botës: 7 prej Francës, 5 prej Shqipërisë, nga 2 prej Gjermanisë, Suedisë e Sllovenisë,  nga 1 prej SHBA-së, Britanisë së Madhe, Holandës, Rusisë, Zelandës së Re dhe Kroacisë.

Autori i Himnit, kompozitori Mengjiqi  menjëherë pas miratimit të melodisë ka thënë se pret që me kohë ajo të bëhet edhe me tekst.

“Kur e kam punuar këtë himn tërë kohën kam menduare në tekst dhe me kohë ma merr mendja do  t’u mbetet poetëve që të shkruajnë vargjet për këtë muzikë”, ka thënë autori.

“Himni është një vepër solemne dhe ekzekutohet nëpër raste të veçanta,  duhet të jetë muzikë e mburrjes, e krenarisë, muzikë e paqes, dhe këtë ma merr mendja se e kam thënë përmes muzikës”, ka deklaruar Mengjiqi.

“Himni i Kosovës e ka tekstin”, ka shkruar shtypi kosovar në 6 vjetorin e shpalljes së Pavarësisë duke bërë të ditur se në fakt kur ishte propozuar melodia nga autori Mendi Mengjiqi, ajo shoqërohej edhe me vargje.

“Për shkak të limiteve të vendosura nga pakoja e Ahtisaarit, komisioni përzgjedhës ishte detyruar që të heq tekstin”, shkruante shtypi, duke shtuar se “tashmë që kjo pako i takon së kaluarës, ka ardhur koha që qytetarët e Kosovës të mësojnë edhe tekstin e bukur që i kushtohet dashurisë për mëmëdheun”.

HIMNI I KOSOVËS

O mëmëdhe i dashur, vend i trimnisë

Çerdhe e dashurisë

N`ty shqipet fluturojnë dhe yjet ndriçojnë

Vend i të parëve tonë

Ti qofsh bekue për jetë e mot

O nënë e jonë

Ne të dalim zot

O mëmëdhe i dashur, vend i trimnisë

Çerdhe e dashurisë

Kosova para tetë vitesh u bë me Himn Shtetëror edhe në prag të Ditës së Lirisë, 12 qershorit, ditës kur në vitin 1999 nisën të hyjnë forcat shpëtimtare të NATO-s.

Në 17 vjetorin e lirisë, e në 8 vjetorin e Himnit, Kosova me pavarësinë e shpallur në 17 shkurtin historik 2008 është e njohur nga 111 shtete anëtare të OKB-së dhe e anëtarësuar në shumë institucione e organizata ndërkombëtare, evropiane e rajonale.

Këtë vit – në 2016-ën, në 1 prill, nisi zbatimi i Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit në mes të Kosovës dhe Bashkimit Evropian, e nënshkruar në 27 tetor 2015 në Strasburg  dhe e ratifikuar në Parlamentin kosovar pas pak ditësh, në 2 nëntor. Marrëveshja për Stabilizim Asociim, e cila krijon për herë të parë marrëdhënie kontraktuale me BE-në, është vlerësuar ngjarja më e rëndësishme e Kosovës që nga shpallja e pavarësisë.

Nga Prof Hyzri Salihu/ Bashkëpunimi në mes të fuqive të mëdha është esencial në vend të konflikteve për të përballuar krizat ekonomike dhe politike që sfidojnë njerëzimin sot në shek XXI – Rusia fashiste perfide që punon haptas kundër vendosjes së Rendit të ri botrorë, sipas vizionit të Njeriut vertikal universal, po e kundërshton edhe ndaljen e Luftës në Siri dhe vendosjen e Paqes në atë vend për arsye se, ka të instaluar në Siri sistemin raketor Rus andaj, pyetja  e madhe shtrohet “Bota sot eshte ne prag të Luftës së Tretë botërore apo jo” ?

Albert Pike i shkroi letër Mazzinit me 15 gusht 1871 ” Lufta e tretë botërore do të nxitet prej agjentëve tonë në mes të Cionistve Politikë( Izraelit) dhe liderëve të botës muslimane që do të nxitet prej nihilistëve dhe ateistëve”

Lufta e tretë botërore për momentin është e bllokuar për arsye të Dokumentit të Drejtave të Njeriut i nënshkruar nga fuqitë e mëdha dhe shumica e vendeve të botës, në  kohën kur e kanë nënshkruar nuk e kanë kuptuar pergjegjësinë  që kanë, në  raport me obligimet ndaj parimeve që shtrohen në atë dokument  përndryshe po të ishte në ndergjegjjen e tyre, nuk do ta nënshkruanin nga frika e humbjes së dominimit karshi vendeve të vogla. Dokumenti krijoji baraspeshë botërore ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit ,mos zbatimi i tij nga vet ata që e kanë nënshkruar, po krijon tensione ndërmjet fuqive të mëdha dhe pasojat po i vuajnë vendet e vogla.

Përgjegjësine që kanë marrë  Amerika për të zbatuar dhe implementuar Dokumentin është dashur të kenë  parasysh rreziqet e pengesat që dalin gjatë rrugës.

• Për të pasur zbatim të Drejtat e Njeriut duhet të kenë vulën e Njeriut universal, por që ka një origjinë kombëtare që i takon një Kombi dhe që ka besim në Zotin.

“Deklarata e KSBE tani më OSCE përmban edhe tri principe të reja, të përcaktuar në mardhëniet ndërmjet shteteve: së pari, principin e moscenimit të kufijëve, me të cilin shtetet-pjesëmarrëse të Konferencës, konsiderojnë – të pacënueshëm të gjithë kufijtë e vetë, si edhe kufijtë* (shih, aprovimin e Dokumenteve) e të gjitha shteteve në Evropë;

së dyti, principin e respektimit të integritetit territorial, me të cilin shtetet pjesëmarrëse, obligohen që të – përmbahen nga ajo, që territorin e shtetit tjetër pra pjesëmarrëse, ta bëjnë objekt të okupimit ushtarak ose të masave tjera, ose ta përvetësojnë …,

së treti, principin e respektimit të të drejtave njerëzore dhe të lirive themelore, me të cilat shtetet pjesëmarrëse obligohen se do ta përparojnë dhe inicojnë realizimin e plotë të të gjitha të drejtave dhe lirive, që dalin prej dinjitetit të personalitetit të njeriut. Në këto pika shprehet qartë rruga dhe alternativa e zgjidhjes me kërkesën e drejt dhe rrugën e politikës dhe shtetndërtimit. Në marrëdhëniet e këtilla të ndërlikuara të botës bashkëkohore, gjenden kufijtë e detantit, por edhe fillimi i epokës së re në marrëdhëniet ndërkombëtare.”

Nëna shqiptare Lindi Njeriun që i qëndrojë sfidave të kohës, vuajtjeve,robrisë,varfrisë,luftave shekullore etj – Njeriu që i dha botës ndërgjegjje,Dashuri,Paqe, mirësi etj  prandaj Kombit shqiptar meritonë të i’u njifet e Drejta njerëzore për Liri bashkim kombtar ,e i siguruar.

Duhet të kultivohet një vetëdijësim kombtar shqiptar me tradita tona duke respektuar  të gjitha religjionet në hapsirën tonë etnike.

Politikanët që po e pengojnë procesin e bërjes së Shqipris Etnike duhet të largohen nga skena, duhet të zgjidhen atdhetar intelektual që kan guxim ,që jan të lidhur me popullin si mishi me eshtra, ndërsa  komunizmi dhe pasuesit e tij nuk kan çka lypin në proceset politike.

Urime 10 Qershori dita e Lidhjes së Prizrenit,sukse ekipit kombëtar të Shqiprise etnike në Paris.

Share

-Vepra e vëllezërve Gërvalla pjesë e rëndësishme e historisë së re të Kosovës/

PRISHTINË, Gazeta DIELLI-B.Jashari/ Me rastin e 71 vjetorit të lindjes së Jusuf Gërvallës, në vendlindjen e tij, në Dubovik të Deçanit, te Shtunen pasdite, me 1 tetor 2016, u mbajt ceremonia përuruese e punimeve të përfunduara në kompleksin monumental të vëllezërve Bardhosh e Jusuf Gërvalla, vepra e të cilëve u vlerësua pjesë e rëndësishme e historisë së re të Kosovës. Po ashtu, u rihap edhe oda e Nënës Ajshe, pas ristaurimit të kësaj vatre.

Në këtë ceremoni morën pjesë ministri kosovar i Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Kujtim Shala, kryetarët e Deçanit dhe Pejës, Rasim Selmanaj, respektivisht Gazmend Muhaxheri, dhe personalitete të shumta nga Kosova e Shqipëria.

Ministri Shala u shpreh se sot po kujtojmë kolosë të vërtetë të historisë së re të Kosovës, te shtëpia ku u rritën vëllezërit Gërvalla dhe se është i lumtur që shëtpia e cila rriti e ushqeu dy burra të mëdhenj me ideale të larta atdhetare e kulturore, Kullën e Bardhosh e Jusuf Gërvallës, dhe odën e Nënës Ajshe po e inaugurojnë pas restaurimit.

“Kjo punë modeste, është dëshmi se Institucionet e Kosovës e vlerësojnë veprën e madhe të Vëllezërve Gërvalla dhe ato janë të përkushtuara për të ruajtur dhe kultivuar këtë pjesë të rëndësishme të historisë së re të Kosovës”, tha ministri Shala, duke shtuar se tani vizitorët e interesuar do të kenë mundësinë që për së afërmi të njihen me vlerat që përfaqësonin vëllezërit Gërvalla.“Ata u sakrifikuan për lirinë tonë, ndërsa ne sot, po e kujtojmë veprën e tyre me pietet e nderim, duke e përjetësuar dhe bërë pjesë të trashëgimisë kulturore e historike të Kosovës: të identitetit të saj modern”, tha ministri.

Ndërsa në cilësinë e mikpritësit, kryetari i Komunës së Deçanit, Rasim Selmanaj, theksoi se ndjehet jashtëzakonisht i lumtur që po e përurojnë restaurimin e kompleksit të vëllezërve Gërvalla dhe odën e Nënës Ajshe në një ditë të shënuar siç është ditëlindja e atdhetarit Jusuf Gërvalla.

“Është një nder për ne si komunë, por edhe për Kosovën që i kujtojmë vepra si ajo e vëllezërve Gërvalla, dhe këtë ua lëmë pas bijave e niparve si shembull i guximit e trimërisë, kulturës dhe të dashurisë që kishin dy vëllezërit”, tha Selmanaj. Në emër të familjarëve, të pranishmëve u foli dhe i përshëndeti bashkëshortja e Jusufit, Suzana Gërvalla. Ajo kujtoi lidhjen e pandashme që kishte Jusufi me vendlindjen, Dubovikun, e cila s’mund të përjashtohet nga veprimtaria e Jusufit si dhe dashurinë që kishte ai për Nënën Ajshe. Gjithashtu, ajo falënderoi të gjithë ata që kontribuuan në realizimin e projektit restaurues të kompleksit monumental, veçanërisht ministrin e Kulturës, Kujtim Shalën e kryetarin e Komunës së Deçanit, Rasim Selmanaj.

Ministria ka investuar rreth 50 mijë euro në kuadër të projektit të restaurimit të tërësishëm të kompleksit të vëllezërve Gërvalla. Vitin e ardhshëm parashihet që ky kompleks të shndërrohet në shtëpi-muze, e që vizitorëve të interesuar do t’u mundësohet të mësojnë më shumë për vëllezërit Gërvalla.

Në prag të festës së 28 Nëntorit 2010, atëherë Presidenti në detyrë i Republikës së Kosovës, Jakup Krasniqi, ka dekoruar personalitete të njohura të kombit shqiptar, mes të cilëve me Urdhrin Hero i Kosovës Jusuf e Bardhosh Gervallën dhe Kadri Zekën, të vrarë në 17 Janar 1982 nga regjimi ish-jugosllav.

Share

Share

Përkujtohet 25 vjetori i rivendosjes së mardhënieve diplomatike SHBA-Shqipëri/

Nga Shefqet KERCELLI/Ambasada Amerikane në Tiranë, përkujtoi më 3 tetor 2016, 25-vjetorin e rihapjes së selisë diplomatike në Shqipëri. Të pranishëm në këtë ceremoni, veç diplomatëve, figurave të njohura të politikës, personalitete të fushave të ndryshme, ishin dhe disa nga personat që kanë qenë të pranishëm një çerekshekulli më parë në rihapjen e ambasadës. Njëri prej tyre, ishte i ngarkuari me punë i SHBA-ve në atë kohë, Shkëlqesia e Tij, Christopher Hill. Në fjalën e tij, zoti Hill rikujtoi premtimin e mbajtur nga Shtetet e Bashkuara se asnjëherë nuk do ta linin Shqipërinë vetëm, dhe kërkoi nga qeveria Shqipëtare që të vijojë të mbajë premtimet, ndërsa politikanët shqiptarë të bashkëpunojnë me njëri-tjetrit, ashtu siç bashkëpunojnë me Amerikën. Pak ditë më parë në një video të postuar në “You Tube”, ambasadori Amerikan në Shqipëri, Donald Lu u shpreh se, “Shqipëria mund të jetë i vetmi vend në botë me një shkollë që mban emrin e presidentit Wilson, një rrugë që mban emrin Xhorxh Bush dhe një kafe me emrin e Barack Obamës”. Është e vështirë, theksoi ambasadori Lu, “të besosh se vetëm 25 vjet më parë Shqipëria dhe Amerika nuk kishin marrëdhënie zyrtare. Mund të duket kohë e gjatë, por në historinë e dy popujve dhe dy vendeve është vetëm fillimi”. “Për mua Shqipëria është me të rinjtë e jashtëzakonshëm të saj, pjesa më e madhe e të cilëve kanë lindur gjatë këtyre 25 viteve. Më e mira nuk ka ardhur ende në marrëdhënien tonë. Ne qëndrojmë së bashku me krenari. Ky është vetëm fillimi”, u shpreh ambasadori Lu. Ndërsa ambasadorja Shqiptare në SHBA, Floreta Luli-Faber nënvizoi se, “për popullin shqiptar, SHBA-të kanë qenë gjithmonë simbol i lirisë dhe demokracisë. Kanë qenë shpresa që ka udhëhequr përpjekjet e atyre që luftuan për liri dhe demokaci. Sot, në 25 vjetorin e rivendosjes së marrëdhenive diplomatike mes dy vendeve tona,  SHBA-të janë bërë shtëpia e shumë familjeve shqiptare”. “Ne do të qëndrojmë përkrah njëri-tjetrit edhe në të ardhmen. Shqipëria do të vazhdojë të jetë një partner dhe mik i ngushtë i SHBA-së dhe ky është vetëm fillimi”, theksoi ambasadorja Floreta Luli-Faber.

Share